Καλλιεργώντας από νωρίς το συναίσθημα της αυτοπεποίθησης στη ζωή του μικρού μας, το βοηθάμε να γίνει υπεύθυνο, να μάθει να «ζυγίσει» σκέψεις και συναισθήματα και να παίρνει σωστές αποφάσεις. Του δίνουμε την ευκαιρία να μάθει να «στέκεται στα πόδια του» και να πιστεύει στον εαυτό του. Όλα αυτά, μπορούν με μαθηματική ακρίβεια, να βοηθήσουν το μικρό μας να εξελιχθεί από χαρούμενο παιδάκι σε ισορροπημένο, ευτυχισμένο ενήλικα. Για να συμβάλλουμε στο αποτέλεσμα αυτό:
- Το βοηθάμε να γνωρίσει τον εαυτό του…
Για να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, το μικρό μας θα πρέπει πρώτα να γνωρίσει τον εαυτό του. Το «ποιος είναι» και το «πού ανήκει» είναι δύο σημεία «κλειδιά» απαραίτητα για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και, κατ’ επέκταση, της αυτοπεποίθησης. Απαντώντας λοιπόν σε ερωτήσεις του στυλ «Πού γεννήθηκα και πώς;» ή «Θυμάσαι τότε που έπεσα από τη σκάλα;» ή «Πες μου για τότε που κλειδώθηκα στο μπάνιο…», βοηθάμε το παιδί μας να μάθει πράγματα για τον εαυτό του, για τη ζωή του για τη θέση του μέσα στην οικογένειά μας. Δεν έχει καμία σημασία αν η κάθε ιστορία έχει χιλιοειπωθεί… Μέσα από αυτή την επανάληψη είναι που τα παιδιά μας μαθαίνουν. Είναι σημαντικό λοιπόν να το βοηθήσουμε νιώσει αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειά μας, να γνωρίσει τον εαυτό του και να τον αγαπήσει. Άλλωστε, είναι αδύνατο να νιώσουμε αυτοπεποίθηση αν δεν γνωρίζουμε και δεν αγαπάμε τον εαυτό μας.
- …και να τον αποδεχτεί
Αφού μάθει ποιος είναι, θα πρέπει να αποδεχτεί αυτό που είναι. Να κατανοήσει πότε κάνει κάτι καλά και πότε το κάνει λάθος. Να βρει τρόπους για να μπορεί να διορθώνει τα λάθη του και να μαθαίνει μέσα από αυτά. Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στο παιδί μας να ξεχωρίζει το λάθος από την αποτυχία. Το να κάνει κάτι λάθος, δε σημαίνει ότι απέτυχε. Άλλωστε, τα λάθη είναι (όπως είπαμε) κομμάτι της γνώσης. Θα πρέπει να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει κάποιες πτυχές της προσωπικότητάς του και –γιατί όχι;– να τις καλλιεργήσει, αν πιστεύουμε πως είναι για το καλό του. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίσει το σώμα του και να αποδεχτεί την εξωτερική του εμφάνιση.
- Είμαστε «θετικοί» απέναντί του
Με λίγα λόγια, προσπαθούμε να γίνουμε ένας «καθρέφτης» για το μικρό μας στον οποίο θα αντικατοπτρίζονται τα καλά στοιχεία του εαυτού του. Το παιδί μας συνθέτει την εικόνα του εαυτού του μέσα από τα στοιχεία που αντιλαμβάνεται εκείνο, αλλά και μέσα από τα όσα πιστεύουν οι άλλοι για εκείνο. Κάποιες αντιδράσεις μας λοιπόν, πολλές φορές αντικατοπτρίζουν τη «γνώμη» μας για το μικρό μας. Π.χ. Το επαινούμε, άρα συμπεριφέρεται σωστά. Παίζουμε μαζί του, άρα είναι ωραίο να βρισκόμαστε κοντά του. Ρωτάμε τη γνώμη του, άρα μας ενδιαφέρει η άποψή του. Κάπως έτσι, το παιδί μας αρχίζει να καταλαβαίνει ότι είναι ευγενικό, ευχάριστο, έξυπνο. Ότι η παρουσία του είναι πολύτιμη και η γνώμη του σημαντική. Φανταστείτε να μας άκουγε συνεχώς να του φωνάζουμε «Όχι! Δεν σου είπα να μην το κάνεις αυτό;» ή «Μη με ενοχλείς τώρα, έχω δουλειά!» ή «Θα βάλεις αυτό το μπλουζάκι. Πάει και τελείωσε». Η αυτοπεποίθησή του θα τσακιζόταν σαν βαρκούλα στον βράχο της απαγόρευσης, αφού θα ένιωθε ότι δεν κάνει τίποτα σωστά!
- Παίζουμε μαζί του…
Ο χρόνος που αφιερώνουμε στο παιδί μας είναι πραγματικά πολύτιμος για εκείνο. Μέσα από τις συζητήσεις μας, τα τραγούδια, τις αγκαλιές και τα παιχνίδια μας το παιδί λαμβάνει ένα σπουδαίο μήνυμα: «Είμαι σημαντικός. Οι γονείς μου με αγαπάνε και τους αρέσει να ασχολούνται μαζί μου».
- …και το αφήνουμε να πάρει πρωτοβουλίες
Η ώρα του παιχνιδιού, είναι επίσης μια καλή ευκαιρία να αφήσουμε το μικρό μας να πάρει πρωτοβουλίες. Από το τι παιχνίδι να παίξουμε, μέχρι το πού θα το παίξουμε, πώς θα χωριστούμε, ποιο θα είναι το έπαθλο κ.λπ. Μπορεί να μας ζητήσει να παίζουμε ξανά και ξανά το ίδιο παιχνιδάκι… Η αλήθεια είναι πως οι μεγάλοι βαριόμαστε (κάποιες φορές) πιο γρήγορα από τα παιδιά… Σε αυτή την περίπτωση δεχόμαστε να του κάνουμε το χατίρι ή αντιπροτείνουμε κάτι άλλο όσο το δυνατό πιο ευγενικά μπορούμε, δίνοντάς του όμως και πάλι τη δυνατότητα επιλογής. Π.χ. αντί να πούμε «Ώχου! Δεν βαρέθηκες να παίζουμε συνέχεια αυτό το επιτραπέζιο;», λέμε «Πολύ καλή ιδέα! Μιας και το έχουμε ξαναπαίξει αυτό όμως, τι θα έλεγες να δοκιμάζαμε να φτιάξουμε αυτό το παζλ ή να ασχοληθούμε με αυτό το kit πειραμάτων;»
- Του αναθέτουμε… ευθύνες
Προσπαθούμε όσο το δυνατό νωρίτερα να το εντάξουμε στο… εργατικό δυναμικό του νοικοκυριού μας! Ένα δίχρονο παιδάκι μπορεί κάλλιστα να συμβάλει στο στρώσιμο του τραπεζιού τοποθετώντας τις χαρτοπετσέτες δίπλα από τα πιάτα. Στα τρία του χρόνια, θα είναι σε θέση να καθαρίσει ή να ξεσκονίσει κάποιες χαμηλές επιφάνειες. Στα πέντε του μπορεί να βάζει τα ρούχα στο πλυντήριο, ενώ μέχρι τα εφτά, θα έχει σίγουρα μάθει να φτιάχνει πρωινό για όλη την οικογένεια! Έτσι, το μικρό μας θα νιώθει ότι προσφέρει την ανεκτίμητη βοήθειά του, εκτονώνοντας τυχόν περισσευούμενη ενέργεια και, φυσικά, συμβάλλοντας στις δουλειές του σπιτιού!
- Του μιλάμε για τα συναισθήματα
Για να εκφράσει ένα παιδί τα συναισθήματά του, θα πρέπει προηγουμένως να τα γνωρίσει. Το βοηθάμε λοιπόν μέσα από ήρεμες συζητήσεις, αρχικά να μάθει να «αποκρυπτογραφεί» τα συναισθήματά του και στη συνέχεια να τα εκφράζει. Έτσι, θα μπορέσει αργότερα να μάθει να τα αιτιολογεί και να τα ελέγχει, ενώ, θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί και τα συναισθήματα των άλλων. Αυτή η αποτίμηση και αντιμετώπιση των συναισθημάτων είναι που θα βοηθήσει αργότερα τα μικρά μας να αντιμετωπίσουν τυχόν δύσκολες καταστάσεις, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να «βγουν ασπροπρόσωπα» σε οποιαδήποτε νέα πρόκληση παρουσιαστεί μπροστά τους.
- Του μαθαίνουμε να αυτοεξυπηρετείται
Η πρώτη φορά που θα φάει μόνο του, που θα επιλέξει εκείνο τα ρούχα του και θα τα φορέσει με καμάρι, που θα βάλει τα παπούτσια του, που θα πλύνει τα χεράκια του και θα βουρτσίσει τα δόντια του… Όλα είναι μικρά σκαλοπατάκια που οδηγούν το μικρό μας στην «αυτονομία». Κάθε φορά που καταφέρνει να «κατακτήσει» ένα από αυτά και μας ακούει να επιβραβεύουμε, όχι μόνο την επιτυχία, αλλά και την προσπάθεια που κάνει, «φουσκώνει» από περηφάνια. Κάπως έτσι, μαζί με την αυτονομία του μεγαλώνει και η αυτοπεποίθησή του.
*Με τη συνεργασία της ψυχολόγου Ειρήνης Μπίρμπου
