Ο βασικός λόγος για τον οποίο η γλουτένη έχει βρεθεί στο επίκεντρο τα τελευταία χρόνια είναι επειδή ευθύνεται για την κοιλιοκάκη, μία από τις συνηθέστερες, συνδεδεμένες γενετικά, ασθένειες στην Ευρώπη, η οποία προκαλείται από δυσανεξία σε αυτήν. Το 0,5-1% του γενικού πληθυσμού πάσχει από κοιλιοκάκη ή αλλιώς «εντεροπάθεια εκ γλουτένης». Αυτά τα άτομα, όταν καταναλώσουν γλουτένη, αντιδρούν υπερβολικά με εμετό, διάρροια, κολικούς εντέρου και αφόρητους πόνους στην κοιλιακή χώρα.
Η διάγνωση γίνεται με βιοψία του λεπτού εντέρου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η διακοπή γλουτένης πρέπει να είναι αυστηρή και η επιλογή της τροφής πολύ προσεκτική.
Όμως, εκτός από τη σοβαρή πάθηση της κοιλιοκάκης, ένα μεγάλο κομμάτι του ιατρικού κόσμου αποδίδει ένα σύνολο συμπτωμάτων, όπως διάρροια, φούσκωμα, δυσφορία, κόπωση, πονοκέφαλος, ομιχλώδης σκέψη, σε μια λιγότερο σοβαρή κατάσταση, την ευαισθησία στη γλουτένη (Non-Celiac Gluten Sensitive ή NCGS).
Δεν είναι ακίνδυνη…
Η κοιλιοκάκη είναι μια εφ’ όρου ζωής πάθηση, με πιθανές επιδράσεις σε ολόκληρο το σώμα. Η γλουτένη προκαλεί αλλοιώσεις στο βλεννογόνο του λεπτού εντέρου προκαλώντας μεταξύ άλλων και μερική ή ολική ατροφία των λαχνών, εμποδίζοντας τη φυσιολογική πέψη και απορρόφηση του φαγητού. Σε περίπτωση που καθυστερήσει η διάγνωσή της, επειδή το σώμα δεν απορροφά σωστά τα θρεπτικά στοιχεία των τροφών μπορεί να οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε αναιμία, οστικά προβλήματα και απώλεια βάρους. Παρ' ότι ένας άνθρωπος έχει τα γονίδια της νόσου εκ γενετής, τα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του, για παράδειγμα στη γέννησή του, κατά τη διάρκεια μίας ασθένειας, σε περίοδο άγχους ή έπειτα από ένα ατύχημα. Στους περισσότερους όμως η διάγνωση γίνεται στη μέση ηλικία.
Τι είναι η γλουτένη;
Πρόκειται για την κύρια πρωτεΐνη των γνωστότερων δημητριακών και αποτελείται από τη γλιαδίνη και τη γλουτενίνη, που αντιπροσωπεύουν το 80% της πρωτεΐνης του σιταριού. Η σίκαλη περιέχει τη σικαλίνη και το κριθάρι τη χορδελίνη, αλλά και οι δύο παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό ομολογίας και γι' αυτό, όταν κάποιος έχει δυσανεξία στη γλουτένη, πρέπει να αποφεύγει και αυτά τα δημητριακά. Η γλουτένη επίσης αποτελεί ένα πρόσθετο στις τροφές που παρασκευάζονται βιομηχανικά, επειδή κάνει τα άλευρα από τους καρπούς που την περιέχουν να είναι ελαστικά (σαν τσίχλα) και να δένουν καλύτερα στο μαγείρεμα.
Gluten free
Στον κατάλογο των προϊόντων χωρίς γλουτένη περιλαμβάνονται τα εξής:
- Φασόλια, σπόροι και ξηροί καρποί στη φυσική, μη επεξεργασμένη μορφή τους
- Φρέσκα κρέατα, ψάρια και πουλερικά (όχι πανέ ή μαριναρισμένα)
- Δημητριακά: ψωμί, φρυγανιές, κράκερ κ.ά. παρασκευασμένα από άλευρα ελεύθερα γλουτένης (καλαμποκάλευρο, ρυζάλευρο, πατατάλευρο, αλεύρι από σόγια)
- Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
- Πατάτες, γλυκοπατάτες, ρύζι, καλαμπόκι, χυλός από καλαμπόκι
- Σούπες, αφεψήματα, μη εμπλουτισμένο κακάο, ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδα, ζελές, σιρόπια, ορισμένες καραμέλες, καρύδα, αλάτι, πιπέρι, κανέλα, μπαχαρικά, καρυκεύματα, μυρωδικά, ελιές, ξίδι από σταφύλια, σόδα, μουστάρδα, σάλτσα από ντομάτα
Τι απαγορεύεται αν υπάρχει δυσανεξία στη γλουτένη:
- Ορισμένα τυριά που περιέχουν μαστίχα βρώμης ως συστατικό τους
- Κατεργασμένα κρέατα που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη ή σίκαλη
- Αλλαντικά άγνωστης σύστασης
- Κανονικό ψωμί από σιτάρι ή σίκαλη, καθώς και οτιδήποτε περιέχει αλεύρι από τα απαγορευμένα, π.χ. κουλουράκια, φρυγανιές, κέικ, σάντουιτς, τοστ
- Μακαρόνια, σπαγγέτι, φιδές, χυλοπίτες, κριθαράκι και άλλα ζυμαρικά
- Δημητριακά εμπορίου που περιέχουν γλουτένη
- Λαχανικά σε κονσέρβα με σάλτσα, φασόλια σε κονσέρβα, έτοιμες σαλάτες
- Κατεργασμένα φρούτα με προϊόντα που περιέχουν γλουτένη
- Όλα τα είδη εμπορίου τύπου σνακ (γαριδάκια κ.τ.λ.)
- Μπίρα, τζιν, ουίσκι, βότκα, λευκό ξίδι
- Σούπες εμπορίου, επιδόρπια και γλυκά εμπορίου, που συνήθως περιέχουν γλουτένη
- Ορισμένα μπαχαρικά και καρυκεύματα κατεργασμένα, έτοιμες σάλτσες, οι σάλτσες των κονσερβών
Σημείο SOS
Η δίαιτα χωρίς γλουτένη χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, επειδή η «κρυμμένη» γλουτένη μπορεί να περιέχεται ακόμη και σε σκευάσματα όπως είναι τα συμπληρώματα διατροφής (βύνη αρωματική, τροποποιημένο άμυλο τροφίμων κ.λπ.), τα φάρμακα και οι βιταμίνες που χρησιμοποιούν γλουτένη ως συνδετικό υλικό.
Αν αποφεύγω τη γλουτένη θα χάσω κιλά;
Η συγκεκριμένη δίαιτα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια βάρους, αλλά δεν είναι η ίδια η γλουτένη που παχαίνει. Η απώλεια βάρους προκαλείται από την εγκατάλειψη τροφίμων που περιέχουν γλουτένη, τα οποία όμως είναι φορτωμένα συχνά με πυκνές ποσότητες εξευγενισμένων υδατανθράκων, όπως είναι τα αρτοπαρασκευάσματα, τα ζυμαρικά, τα μπισκότα, τα κουλούρια κ.λπ.
Αποβάλλοντας από το διαιτολόγιό μας εντελώς αυτά τα τρόφιμα ή αντικαθιστώντας τα με λαχανικά και υγιεινές τροφές, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως χωρίς γλουτένη (π.χ. κινόα), το άγριο ρύζι κ.λπ., αυξάνεται η ενέργεια του οργανισμού και η κατανάλωση θερμίδων.
Επίσης, η ελληνική ζέα, το ντίνκελ, το καμούτ είναι δημητριακά με χαμηλή περιεκτικότητα γλουτένης που είναι πιο εύπεπτα και πιο θρεπτικά. Βέβαια, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος με τη δίαιτα χωρίς γλουτένη αντί να αδυνατίσει κάποιος να παχύνει. Επειδή η ελεύθερη από γλουτένη δίαιτα είναι στην μόδα τον τελευταίο καιρό, υπάρχουν δεκάδες επιλογές χωρίς γλουτένη στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων και υδατανθράκων, που μπορεί να μην περιέχουν γλουτένη, είναι όμως πλούσιοι σε λίπη.
Μάλιστα, ενδέχεται ένα προϊόν να μην περιέχει γλουτένη, αλλά στην ουσία να έχει πολλαπλή θερμιδική αξία από ένα αντίστοιχο προϊόν με γλουτένη.
Συμπερασματικά, η δίαιτα χωρίς γλουτένη δεν εγγυάται την απώλεια κιλών και εκατοστών, τουλάχιστον όχι εφόσον δεν ακολουθείται ένα σωστό πρόγραμμα με διατροφή και άσκηση.
Στην πραγματικότητα, μόνο 1 στους 133 πάσχει από κοιλιοκάκη, 1 στους 16 μπορεί να έχει μια όχι σοβαρή ευαισθησία και όμως, το 29% του πληθυσμού χρησιμοποιεί προϊόντα χωρίς γλουτένη, καθώς πιστεύει ότι τον βοηθούν.
Ανακαλύψτε περισσότερα κάνοντας κλικ στο www.formamag.gr.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά στην πηγή FThis (με ενεργό σύνδεσμο προς το FThis.gr)