Τελευταία μια περίεργη ανησυχία κυριεύει το μικρό μας… Κάτι πρέπει να το ενοχλεί και χρησιμοποιώντας το ισχυρό του όπλο, το κλάμα, φροντίζει να μας ενημερώνει πως δεν βρίσκεται και στην καλύτερή του διάθεση. Τι γίνεται όμως όταν και εμείς χρησιμοποιούμε το δυνατό μας χαρτί, την αγκαλιά μας, και συνειδητοποιούμε πως έχει χάσει τη δύναμή της;
Και πώς εξηγείται αυτή η ηρεμία που βασιλεύει ξαφνικά στο δωμάτιο αμέσως μόλις φέρει τα δαχτυλάκια του στο στόμα; Ναι, καλά το είχαμε υποψιαστεί... το μικρό μας βγάζει δοντάκια! Η περίοδος της οδοντοφυΐας που για τα περισσότερα μωρά συνεπάγεται δυσφορία και κλάματα, ξεκινά συνήθως στα μισά του πρώτου χρόνου και διαρκεί μέχρι τα 3 έτη.
Τα πρώτα δόντια, γνωστά ως νεογιλά, παραμένουν στο παιδικό στόμα μέχρι την ηλικία των 6 περίπου ετών, όπου σταδιακά πέφτουν για να δώσουν τη σειρά τους στα μόνιμα. Ας… ξεφυλλίσουμε παρέα το «ημερολόγιο των δοντιών» του μωρού μας για να δούμε τι μας περιμένει αλλά και όσα πρέπει να ξέρουμε για να έχει πάντα υγιές χαμόγελο.
«Έτοιμα» απ’ τη μήτρα
Ούτε ένα, ούτε δυο αλλά είκοσι δοντάκια, μετρούν αντίστροφα τις ημέρες ξεκινώντας από αυτή της γέννησης, μέχρι την κατάλληλη στιγμή που θα «ντύσουν» το… φαφούτικο χαμόγελο του μωρού μας. Και αν αναρωτιέστε πότε πρόλαβαν και αναπτύχθηκαν, σας ενημερώνουμε πως η διαδικασία του σχηματισμού και της ανάπτυξης των δοντιών ενός βρέφους, έχει ξεκινήσει και ολοκληρωθεί στη διάρκεια της εγκυμοσύνης: Τα νεογιλά δοντάκια σχηματίζονται σε όλα τα έμβρυα στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης και κάποια από τα μόνιμα, στη διάρκεια του δευτέρου.
Η προτροπή λοιπόν του γυναικολόγου σας όσο ήσασταν έγκυος να τρώτε περισσότερα γαλακτοκομικά και να μην ξεχνάτε το συμπλήρωμα ασβεστίου είχε στόχο, εκτός από το χτίσιμο γερού σκελετού του μωρού σας, και την ανάπτυξη των δοντιών του.
Μωρό μου, κάνε υπομονή…
Τα περισσότερα μωρά, λίγο πριν ξεκινήσει η «κάθοδος» των δοντιών τους, τα περιμένει μια «δύσκολη» περίοδος. Και όταν λέμε δύσκολη εννοούμε πως μπορεί να ταλαιπωρηθούν από ένα ή και περισσότερα από τα εξής συμπτώματα που αποκαλύπτουν την επερχόμενη οδοντοφυΐα: Διογκωμένα και κόκκινα ούλα, υπερβολική έκκριση σάλιου, διάθεση να δαγκώνουν οτιδήποτε μπορούν να βάλουν στο στόμα τους, ακανόνιστος ύπνος, μειωμένη όρεξη για φαγητό, κλάμα με το παραμικρό, δυσφορία ακόμα και για δραστηριότητες που τα ευχαριστούσαν, νευράκια ή/και χαμηλός πυρετός.
Επίσης, δεν αποκλείεται να παρατηρήσουμε στο μωρό μας μια οπισθοδρόμηση σε δεξιότητες που έχει ήδη κατακτήσει –π.χ. ενώ έχει μάθει να πίνει νερό από το ειδικό ποτηράκι, να «επιστρέψει» στο μπουκάλι- η οποία βέβαια δεν θα πρέπει να μας ανησυχήσει αφού συνήθως είναι προσωρινή.
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως τα συμπτώματα της ανατολής των δοντιών είναι σχετικά ήπια. Στην περίπτωση που δούμε πως κάποιο από αυτά αγγίζει την υπερβολή –π.χ. το μωρό μας δεν βάζει μπουκιά στο στόμα του μια ολόκληρη ημέρα ή έχει υψηλό πυρετό- πρέπει να ενημερώσουμε τον παιδίατρο.
…η μανούλα είναι εδώ!
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να απαλύνουμε τα πονάκια του μωρού μας και να αισθανθεί καλύτερα, είναι να τρίψουμε με το δάχτυλο μας τα ούλα του –αφού προηγουμένως έχουμε πλύνει καλά τα χέρια μας. Επίσης, μια καλή ιδέα είναι να του προσφέρουμε κάποιο ειδικό δροσιστικό αντικείμενο οδοντοφυΐας –κρίκο, κουδουνίστρα κ.λπ.- ή την πιπίλα του για να το μασάει και να ανακουφίζεται.
Βγάζουμε δοντάκια!
Γεμάτες καμάρι ανακοινώνουμε με την πρώτη ευκαιρία σε φίλους, γνωστούς και συγγενείς πως το μωρό μας έβγαλε τα πρώτα του δοντάκια! Και φυσικά, εκτός από την… ανακοίνωση, περνάμε και στο επόμενο βήμα, την απόδειξη: Τους δείχνουμε ένα-ένα τα λευκά μαργαριταράκια που έχουν ξεπροβάλει. Ας δούμε ποια είναι η σειρά με την οποία ανατέλλουν τα νεογιλά δόντια…
…Εκεί γύρω λοιπόν στους 5-6 μήνες, εμφανίζονται τα δυο κάτω μπροστινά δόντια, γνωστά και ως κάτω κεντρικοί κοπτήρες, ενώ τέσσερις με οκτώ περίπου εβδομάδες αργότερα, στην πάνω γνάθο θα «σκάσουν» μύτη τα τέσσερα μπροστινά δόντια: οι δύο μεσαίοι ή κεντρικοί και οι δύο πλάγιοι κοπτήρες. Κοντά στα πρώτα γενέθλια βγαίνουν οι δυο κάτω πλάγιοι κοπτήρες, στους 13-14 μήνες θα δούμε τους δύο πάνω πρώτους γομφίους –οι γνωστοί τραπεζίτες-, 2-3 μήνες μετά θα «σκάσουν» οι 4 κυνόδοντες αλλά και οι 2 κάτω πρώτοι γομφίοι. Πριν κλείσει τα δυο, το μωρό μας θα έχει και τους δεύτερους γομφίους ενώ μέχρι τα 2 ½ -3 χρόνια, θα έχουν εμφανιστεί και τα 20 νεογιλά δόντια τα οποία όπως είπαμε, από τα 6 χρόνια, θα αρχίσουν να κουνιούνται και να πέφτουν, αφήνοντας και πάλι το μωρό μας… φαφούτικο!
Θυμόμαστε και δεν αγχωνόμαστε!
Κάθε παιδί έχει το δικό του, ξεχωριστό ρυθμό ανάπτυξης, κάτι που φυσικά ισχύει και στην περίπτωση των δοντιών. Αν λοιπόν το αγγελούδι μας παρόλο που είναι 6 μηνών, δεν έχει βγάλει ακόμα κανένα δοντάκι, ας μην τρέξει το μυαλό μας στη σκέψη πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Το πιθανότερο είναι αυτή η καθυστέρηση να οφείλεται στο γεγονός ότι είτε εμείς, είτε ο μπαμπάς του, αποκτήσαμε τα πρώτα μας δόντια λίγο αργότερα –ας μην ξεχνάμε πως βασικό ρόλο στην ταχύτητα της γενικότερης ανάπτυξης ενός παιδιού παίζει η κληρονομικότητα. Στην περίπτωση όμως που σβήσει το πρώτο του κεράκι και δεν βγάλει ακόμα κανένα δοντάκι, καλό θα είναι να ζητήσουμε τη συμβουλή του ειδικού.
Χαμόγελο όλο υγεία!
Βέβαια, εμείς δεν περιμένουμε τα ανατείλουν τα πρώτα δοντάκια για να φροντίσουμε για την καλή εικόνα του στόματος του μωρού μας: Μετά από κάθε γεύμα, απομακρύνουμε τα υπολείμματα γάλακτος ή τροφών από τα ούλα του. Ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε αυτό, είναι να πάρουμε ένα πανάκι ή μια γάζα που προηγουμένως έχουμε βρέξει ή μια πολύ μαλακή παιδική οδοντόβουρτσα –εννοείται χωρίς οδοντόκρεμα- και να τα τρίψουμε απαλά. Μέχρι την ηλικία των 3 ετών, ακολουθούμε τον ίδιο τρόπο καθαρισμού των δοντιών του, ενώ από τα 3 και μετά, το βοηθάμε να μάθει να βουρτσίζει μόνο του τα δόντια του…
… Προμηθευόμαστε μια οδοντόβουρτσα με μαλακές τρίχες από νάιλον που προστατεύει τα νεογιλά δόντια και μια παιδική οδοντόκρεμα με ευχάριστη γεύση και αρχίζουμε το μάθημα: Ζητάμε από το παιδί να ανοίξει το στόμα του και κρατώντας εμείς την οδοντόβουρτσά του, βουρτσίζουμε ξεχωριστά τα πάνω και τα κάτω δόντια. Του εξηγούμε πως κινούμε την οδοντόβουρτσα από τα ούλα προς τα δόντια για να καθαρίσουμε τα μπροστινά δόντια και κάθετα για τα πίσω.
Πρώτα, πλένουμε τα δόντια της πάνω γνάθου εξωτερικά και εσωτερικά και στη συνέχεια κάνουμε το ίδιο και για εκείνα της κάτω γνάθου. Μετά το πλύσιμο των δοντιών, ακολουθεί το βούρτσισμα της γλώσσας. Μόλις τελειώσουμε το μάθημα, ζητάμε από το μικρό μας να μας δείξει τι έμαθε. Μέσα από την καθημερινή εξάσκηση, θα καταφέρει να πλένει μόνο του τα δόντια του χωρίς να μας έχει ανάγκη. Επίσης:
- Εξηγούμε στο παιδί πως πρέπει να βουρτσίζει τα δόντια του πρωί-βράδυ αλλά και κάθε φορά που τρώει γλυκά. Κάνουμε σαφές, πως μόνο έτσι θα έχει γερά δόντια και δεν θα μυρίζει η αναπνοή του.
- Αντικαθιστούμε την οδοντόβουρτσά του –αλλά και τις δικιές μας- κάθε 2- 3 μήνες.
- Δεν χρησιμοποιούμε ποτέ ο ένας την οδοντόβουρτσα του άλλου.
Κάνουμε το βούρτσισμα παιχνίδι!
Με έξυπνους τρόπους μετατρέπουμε το πλύσιμο των δοντιών σε μια ευχάριστη διαδικασία που θα το παιδί μας θα αγαπήσει. Ας μην ξεχνάμε πως τώρα που είναι μικρό πρέπει να πάρει με καλό μάτι αυτή τη συνήθεια που θα πρέπει να τηρεί μια ζωή. Πώς θα το πετύχουμε αυτό;
Επιλέγουμε οδοντόβουρτσες με τους αγαπημένους του ήρωες και οδοντόκρεμες με γεύσεις φρούτων, τσιχλόφουσκας, με αστεράκια κ.λπ. Έτσι, το μικρό μας θα έχει έναν λόγο παραπάνω να πλένει τα δόντια του.
Κάνουμε το πλύσιμο οικογενειακή υπόθεση: Παίρνουμε τις οδοντόβουρτσές μας και πλένουμε όλοι μαζί τα δόντια μας, δίνοντας πρώτοι εμείς το καλό παράδειγμα –μόνο στα λόγια θα μένουμε; Επίσης, προτείνουμε στο παιδί αν θέλει να βουρτσίσει τα δόντια μας γιατί εκείνο «τα καθαρίζει καλύτερα» από εμάς. Εκτός από το ότι… θα το ενθουσιάσουμε με την ιδέα μας, το βοηθάμε να μάθει να πλένει τα δόντια του ακόμα πιο καλά: θα αποκτήσει καλύτερη εικόνα του στόματος, θα καταλάβει σε ποια σημεία πρέπει να εστιάζει και θα εξοικειωθεί ακόμα περισσότερο με την οδοντόβουρτσα.
Επιλέγουμε πλύσιμο μετά μουσικής! Βάζουμε το αγαπημένο του τραγούδι και όση ώρα διαρκεί, πρέπει να πλένουμε τα δόντια μας. Έτσι, εξασφαλίζουμε ένα διασκεδαστικό και καλό πλύσιμο τουλάχιστον 2- 2 ½ λεπτών.
Μαθαίνουμε το μικρό μας να αναζητά την καθαριότητα και τη δροσερή αναπνοή. Μετά από κάθε βούρτσισμα το ρωτάμε αν του αρέσει αυτή η αίσθηση δροσιάς, πώς αισθάνεται το στόμα του κ.λπ. δηλώνοντας ταυτόχρονα πως εμάς μας αρέσει πολύ.
«Γιατί είναι τόσο σημαντικό να φροντίζουμε σχολαστικά τα νεογιλά δόντια; Άλλωστε, δεν είναι για πάντα».
Μπορεί τα πρώτα δόντια του παιδιού μας να μην είναι για πάντα, πρέπει όμως να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση ώστε να πέσουν στην ώρα τους, για τους εξής πολύ σημαντικούς λόγους:
- «Δείχνουν» το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν τα μόνιμα ώστε να βγουν σωστά.
- Παίζουν πολύ σπουδαίο ρόλο στην άρθρωση και γενικότερα στην ομιλία.
- Επιτρέπουν στο παιδί να μασάει σωστά την τροφή του.
«Τελικά τι βλάπτει περισσότερο τα δόντια: η πιπίλα ή ο αντίχειρας;»
Η χρήση της πιπίλας είναι σαφέστατα προτιμότερη από το πιπίλισμα του δακτύλου για έναν και μοναδικό λόγο: Μπορεί να αποτελέσει παρελθόν πολύ πιο εύκολα, αφού μπορεί κάποια στιγμή να «εξαφανιστεί», από ότι ο αντίχειρας που… δεν μπορεί να εξαφανιστεί: Έρευνες έχουν δείξει πως πάνω από το 50% των παιδιών που πιπιλούν τον αντίχειρά τους συνεχίζουν να το κάνουν μέχρι τα 6-7 τους χρόνια.
Μπορεί μάλιστα εύκολα να εξελιχθεί σε ιδιαίτερα κακή γιατί καθώς το παιδί πιπιλά το δάκτυλό του πιέζει τα δοντάκια του προς τα έξω με κίνδυνο να παρουσιαστεί στο μέλλον προγναθισμός. Από την άλλη, η πιπίλα δεν προκαλεί το ίδιο σοβαρές στοματογναθικές ανωμαλίες αλλά θα πρέπει να και αυτή να κοπεί κάποια στιγμή.
Για πολλούς γονείς κατάλληλη στιγμή είναι ο δεύτερος χρόνος γιατί το παιδί χάρη στην κινητική και νοητική του ανάπτυξη, έχει να κάνει τόσα ενδιαφέροντα πράγματα μέσα στη μέρα που πολλές φορές ξεχνιέται να ζητήσει την αγαπημένη του πιπίλα. Μέχρι την ηλικία των 4 ετών το παιδί πρέπει να έχει κόψει οπωσδήποτε τη συνήθεια της πιπίλας.
Ανακαλύψτε περισσότερα με ένα κλικ στο www.paidimag.gr.