Από την ηλικία των 2 ετών περίπου, η νεοαποκτηθείσα ικανότητα ενός παιδιού να εκφράζει τα συναισθήματά του με λέξεις, συνεπάγεται λιγότερες εκρήξεις θυμού και… λοιπές σκηνές υστερίας. Τώρα αντί να ξαπλώνει στο πάτωμα και να ωρύεται, θα σας πει: «φύγε, δεν σε αγαπώ». Κι εσείς, που είσαστε ψυχολογικά προετοιμασμένοι για… πράξεις και όχι για λέξεις, μένετε άγαλμα. Μην ανησυχείτε, φάση είναι θα περάσει κι αυτή. Εξάλλου, τα παιδιά έχουν την τάση να πειραματίζονται με όλα όσα βλέπουν και ακούνε γύρω τους και αναπαράγουν χωρίς ενδοιασμούς όλα αυτά τα καυστικά σχόλια, τις... αιχμηρές απαντήσεις, τον αγενή τόνο της φωνής.
Απορροφούν σαν τα σφουγγάρια λέξεις που ακούνε στην τηλεόραση, την παιδική χαρά ή τον παιδικό σταθμό χωρίς να κατανοούν πάντα το νόημα τους. Ακόμα και αν είναι έτσι όμως, μια τέτοια συμπεριφορά δεν μπορεί ποτέ να γίνει αποδεκτή. Η αγένεια δεν παύει να αποτελεί την πιο απτή απόδειξης της έλλειψης υπακοής και σεβασμού και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και δραστικά από την πρώτη στιγμή που αυτή κάνει την εμφάνισή της.
Οι αιτίες της αγένειας…
Όλα ξεκινάνε λίγο – πολύ αθώα. Τα μικρά παιδιά αντιγράφουν απλώς τη συμπεριφορά των μεγαλύτερων παιδιών στο σχολείο ή μιμούνται τους αγαπημένους τους τηλεοπτικούς ήρωες.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε την εσωτερική τους ανάγκη να αντιδράσουν στα όρια και τους κανόνες που τους βάζουμε, είναι εύκολο να καταλάβουμε την αιτία του κακού.
Συνήθως, αντιδράνε έτσι όταν κάτι τα ενοχλεί, όταν είναι εκνευρισμένα, κουρασμένα, θυμωμένα ή προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους φίλους τους.
Καμιά φορά βέβαια ευθύνονται και οι γονείς που τους δίνουν το κακό παράδειγμα. Όταν το μικρό παιδί ακούσει, για παράδειγμα, τον μπαμπά του (που τόσο θαυμάζει) να εκφράζεται ανάλογα, δεν αργεί να το επαναλάβει.
2 – 3 ετών: Ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του.
Ζητάτε από το μικρό σας να δοκιμάσει το κοτόπουλο που μαγειρέψατε και αυτό σάς απαντά «γιακ... είναι απαίσιο» Δε θέλει και πολύ για να καταλήξει ένα δείπνο σε... καταστροφή. Όσο και αν σας ενοχλεί η στάση του παιδιού σας, πρέπει να ξέρετε πώς δεν το κάνει επίτηδες για να σας πληγώσει (όπως θα γίνεται σε λίγα χρόνια). Στην πραγματικότητα, το παιδί σας δε σκέφτεται καθόλου εσάς ή τα αισθήματά σας. Μόνο ο εαυτός του το νοιάζει. Προσπαθεί λοιπόν, με τρόπο... δυναμικό να συνειδητοποιήσει τα όριά του. Και το κάνει λίγο άκομψα. Κάθε φορά που σας αντιμιλά, είναι απλά μέρος της προσπάθειας να... υψώσει το ανάστημά του, να επιβάλλει τους όρους του, να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Είναι ακόμα ένας τρόπος να παίξει μαζί σας. Μην αντιδράτε λοιπόν υπερβολικά. Μην δώσετε μάχη εξουσίας για τις λέξεις. Ο καλύτερος τρόπος για να μάθει το παιδί σας να απαντά ευγενικά και με σεβασμό, είναι να…
…του το μάθετε. Πείτε του λοιπόν: «μπορείς να βρεις έναν καλύτερο τρόπο για να μου πεις ότι δε σου αρέσει το κοτόπουλο». Αν αρχίσετε να του φωνάζετε δε θα του προσφέρετε το σωστό παράδειγμα και θα κλιμακώσετε περισσότερο τις αντιδράσεις του.
…του προσφέρετε επιλογές. Γιατί αν μπορεί να πει την άποψή του, θα έχει λιγότερες πιθανότητες να νιώσει ότι πρέπει να επιβάλλει την παρουσία του με τρόπους... προσβλητικούς.
…του εξηγείτε διαρκώς τι είναι και τι δεν είναι αποδεκτό, τι επιτρέπεται και τι όχι να λέει. Αν και είναι λίγο δύσκολο για ένα δίχρονο ή τρίχρονο παιδάκι να καταλάβει τη διαφορά ανάμεσα στην αυθάδεια και την ευγένεια, σιγά- σιγά θα μάθει.
3 – 5 ετών: έτσι εκφράζει το θυμό, το άγχος ή τον φόβο του.
Ζητάτε από το παιδί να πάρει τα αυτοκινητάκια από το τραπέζι για να βάλετε το φαγητό και αυτό σας απαντά προσβλητικά. Αν και είναι δύσκολο να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, προσπαθήστε να ανακαλύψετε τι βασανίζει το παιδί και να του μάθετε να εκφράζεται με πιο αποδεκτούς τρόπους.
Εδώ δυο είναι οι παγίδες που απειλούν τους γονείς:
Παγίδα πρώτη: Να αντιδράσετε υπερβολικά ή να απαντήσετε και εσείς ανάλογα.
Παγίδα δεύτερη: Να αρχίσετε τις διαπραγματεύσεις και τις υποχωρήσεις.
Αν για παράδειγμα την ώρα που παίζετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι πάνω στο θυμό του σας αποκαλέσει «χαζή μαμά» εξηγήστε του άμεσα ότι δε θα παίξετε μαζί του αν μιλά με τον τρόπο αυτό. Αν δε σας δώσει σημασία, πραγματοποιήστε τις «απειλές» σας και διακόψτε αμέσως το παιχνίδι χωρίς άλλες συζητήσεις ή δεύτερες ευκαιρίες. Φύγετε από το δωμάτιο και πείτε του: «θα μιλήσουμε όταν είσαι έτοιμο να φερθείς σωστά».
Όταν το παιδί ξεφεύγει… λεκτικά πρέπει να του δείξετε ότι ενδιαφέρεστε για τα αισθήματά του ακόμα και αν δεν εγκρίνετε τον τρόπο που τα εξωτερικεύει. Γιατί αν καταλάβει ότι το νιώθετε με μια δήλωση του στιλ: «καταλαβαίνω πόσο θύμωσες» αυτομάτως δεν είστε πλέον στο αντίπαλο στρατόπεδο αλλά σύμμαχοι τους οποίους μπορεί να εμπιστευτεί. Κάποιες φορές ίσως πρέπει να ξεπεράσετε τον τόνο της φωνής για να για να επικεντρωθείτε στο μήνυμα που προσπαθεί να σας στείλει το παιδί. Στις στιγμές ηρεμίας σίγουρα θα ανακαλύψετε τις αιτίες που κρύβονται πίσω από τα λεκτικά ξεσπάσματα και θα τις αντιμετωπίσετε.
5 – 7 ετών: νιώθει ότι δεν έχει έλεγχο στη ζωή του
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να ανακαλύψετε την αιτία που κρύβεται πίσω από την αυθάδεια. Αν το παιδί φέρεται ανάγωγα κάθε φορά που του ζητάτε να κάνει κάτι, μπορεί να αντιδρά γιατί νιώθει ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο στη ζωή του. Δοκιμάστε λοιπόν να του επιτρέψετε να πάρει κάποιες αποφάσεις που το αφορούν όπως, για παράδειγμα, ποια δραστηριότητα προτιμά να κάνει μετά το σχολείο. Δοκιμάστε επίσης:
Να του το δείξετε. Αν το παιδί σας είναι αγενές δώστε του μια ευκαιρία να διορθωθεί μόνο του και επιβάλλετε συνέπειες αν η συμπεριφορά συνεχιστεί.
Να επιβραβεύσετε την ευγένεια. Δείξτε στο παιδί πότε η συμπεριφορά του είναι σωστή και πόσο πολύ το εκτιμάτε. «Γιάννη ήσουν πολύ συνεργάσιμος όταν σου ζήτησα να μαζέψεις τα παιχνίδια και χάρηκα ιδιαίτερα».
Να είστε υπομονετικοί. Η... θεραπεία της αυθάδειας χρειάζεται αρκετό χρόνο και επιμονή.
Ποτέ μπροστά στον κόσμο…
Οι γονείς άθελά τους ενθαρρύνουν την αγενή συμπεριφορά και την αυθάδεια του παιδιού τους, κάθε φορά που αποσιωπούν ή... προσπερνούν τα διάφορα εξυπνακίστικα σχόλια, κυρίως όταν αυτά ειπωθούν μπροστά στον κόσμο. Και ενώ η προσπάθεια να αποφύγουν την «σκηνή» μπροστά στους ξένους είναι απολύτως κατανοητή, αγνοώντας την απαράδεκτη συμπεριφορά είναι σα να δίνουν το πράσινο φως στο παιδί τους για να συνεχίσει. Μην περιμένετε λοιπόν να φτάσετε στο σπίτι για να μαλώσετε το μικρό σας αν σας συμβεί κάτι ανάλογο. Το πιθανότερο είναι ότι το παιδί δε θα θυμάται καν τι είπε. Πρέπει να αντιμετωπίσετε την κατάσταση άμεσα.
Αν το παιδί παραφερθεί λίγο, εξηγήστε του ότι αυτό που είπε δεν ήταν ευγενικό και δείξτε του έναν καλύτερο τρόπο να εκφραστεί. Αν όμως ο τρόπος που μίλησε ήταν πολύ άσχημος και αν το έχετε ήδη προειδοποιήσει, πάρτε το σε μια γωνιά και επιβάλλετε άμεσα την τιμωρία που έχετε επιλέξει. Μπορείτε για παράδειγμα να του στερήσετε κάποιο προνόμιο ή να το περιορίσετε στο δωμάτιό του.
Αν δεν αντιδράσετε από την αρχή, η κατάσταση θα χειροτερέψει και τότε είτε βρίσκεστε σπίτι είτε σε κάποιον δημόσιο χώρο δε θα μπορείτε να οριοθετήσετε το μικρό σας.
Κηρύξτε τον πόλεμο στην αγένεια
Βάλτε όρια στη συμπεριφορά του παιδιού από νωρίς. Κάθε φορά που χρησιμοποιεί διάφορα ειρωνικά σχόλια ή απαράδεκτες εκφράσεις, θα του εξηγείτε ότι απαγορεύεται να μιλά έτσι και θα του εξηγείτε με σαφήνεια τους λόγους.
Μάθετε επίσης στο παιδί ότι δεν πρέπει να λέει ό, τι σκέφτεται. Όταν, για παράδειγμα, αποκαλέσει τη πωλήτρια του σούπερ - μάρκετ χοντρή, θα πρέπει να υποστεί τις συνέπειες.
Πρέπει να καταλάβει ότι ενδιαφέρεστε για το πώς νιώθει - ακόμα και αν δεν εγκρίνετε τον τρόπο που εκφράζεται.
Συγκεντρωθείτε στις λύσεις. Μπορεί να ανακαλύψετε - σε κάποιες πιο ήρεμες και ευγενικές στιγμές του παιδιού - τις πραγματικές αιτίες πίσω από αυτά τα ξεσπάσματα. Ίσως θυμώνει όταν του λέτε να μαζέψει τα πράγματά του γιατί του το ζητάτε πάντα την ώρα που παίζει και αναγκάζεται να σταματήσει το παιχνίδι του. Την επόμενη φορά, προειδοποιήστε το πέντε λεπτά προηγουμένως. Ίσως πάλι, σηκώνεται κάθε βράδυ από το κρεβάτι όχι γιατί το κρεβάτι του είναι «ηλίθιο» όπως σάς ανακοινώνει αλλά γιατί φοβάται στο σκοτάδι.
Είναι σημαντικό να το ενημερώσετε για τα συναισθήματα που νιώθει κάποιος όταν εισπράτει την αγένεια. Ξεκινήστε απο τα δικά σας κάθε φορά που σας προσβάλλει.
Ανυποχώρητοι!
Δεν πρέπει ποτέ να αγνοούμε την αυθάδεια. Γιατί τα παιδιά που αποζητούν την προσοχή μας, κλιμακώνουν τη λεκτική αγένεια μέχρι να εκνευριστεί η μαμά και στο τέλος να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν αυτό που θέλουν. Κοιτάξτε το αυστηρά στα μάτια και πείτε με τόνο που δε χωρά αντίρρηση ότι απαγορεύεται να μιλά έτσι και εξηγείστε τις συνέπειες που θα έχει η ανάρμοστη συμπεριφορά του, αν τη συνεχίσει. Στη συνέχεια, επαναλάβετε αυτό που του ζητήσατε να κάνει ώστε να καταλάβει ότι το εννοείτε πραγματικά.
Αν συνεχίσει να φέρετε ανάρμοστα πηγαίνετέ το τιμωρία. Στην αρχή μπορεί να μη δείτε άμεσα αποτελέσματα, αλλά αν ακολουθήσετε μια συστηματική τακτική το μικρό σας θα μάθει να σταματά με την πρώτη προειδοποίηση γιατί αλλιώς ξέρει ότι θα έχει συνέπειες.
Ανακαλύψτε περισσότερα κάνοντας κλικ στο www.paidimag.gr.