Μαμά, τι είναι τα «spread»;

Περικοπές, ελαστικό ωράριο, ανεργία… Σίγουρα, αυτές οι λέξεις δεν μας βοηθούν καθόλου να μιλήσουμε στα μικρά μας για την οικονομική κρίση… Θα μου πείτε, τώρα, γιατί θα πρέπει να τους μιλήσουμε για κάτι τέτοιο; Επειδή είτε το θέλουμε, είτε όχι, είναι κάτι που τα παιδιά μας το ζουν. Το συναντούν στο σχολικό περιβάλλον τους, το βλέπουν όταν μπαίνουν σπίτι, πάνω απ’ όλα, όμως, το αισθάνονται όταν βρίσκονται κοντά μας.

Είναι γεγονός. Η καθημερινότητά μας έχει αλλάξει κι αυτή η αλλαγή έχει άμεσο αντίκτυπο στα παιδιά. Είναι στο χέρι μας, λοιπόν, να τα βοηθήσουμε να περάσουν αυτή την τόσο δύσκολη περίοδο όσο το δυνατό πιο ανώδυνα. Ναι, είναι δύσκολο. Αν το θέλουμε, όμως, μπορούμε να το πετύχουμε. Και σίγουρα το θέλουμε πολύ. Μένει να βρούμε τον τρόπο…

Παιδιά: Πόσα πρέπει να γνωρίζουν;

Μια οικογένεια με δυο γονείς που δουλεύουν από το πρωί έως το βράδυ. Ένα σπίτι με έναν άνεργο μπαμπά που πασχίζει να βρει λύση στο πρόβλημά του. Ένας συμμαθητής που διαρκώς «ξεχνάει» το κολατσιό του. Η τάξη των αγγλικών, του μπαλέτου, της ζωγραφικής που διαρκώς αδειάζει από παιδάκια. Η οικονομική κρίση έχει πολλά πρόσωπα και μπορεί να αγγίξει τα παιδιά μας ακόμα κι αν δεν έχει «τρυπώσει» στο σπίτι μας. Όσο πιο νωρίς τους μιλήσουμε και τα προετοιμάσουμε, λοιπόν, τόσο πιο εύκολα θα μπορέσουν να την αντιμετωπίσουν. Από πού θα πρέπει να ξεκινήσουμε; Από την ηλικία τους. Ανάλογα με αυτή, τα παιδιά αντιλαμβάνονται και βιώνουν διαφορετικά την κάθε κατάσταση. Έτσι ακριβώς συμβαίνει και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Άλλα πράγματα θα παρατηρήσει ένα νήπιο και άλλα θα προσέξει ένας μαθητής δημοτικού. Άλλες απορίες θα έχει ένα μικρότερο παιδάκι κι άλλες ένα μεγαλύτερο. Κατ’ επέκταση, άλλη θα πρέπει να είναι και η αντιμετώπισή μας στην κάθε περίπτωση.

Τι απασχολεί ένα παιδί…

…3-6 ετών

«Ο παππούς και η γιαγιά δεν μου φέρνουν τόσο συχνά δωράκια… Ο μπαμπάς και η μαμά δεν έχουν και τόση όρεξη για παιχνίδια, ενώ τους βλέπω, δεν είναι τόσο χαμογελαστοί όσο παλιά – αφήστε που λείπουν άπειρες ώρες και δεν προλαβαίνω να τους δω! Μήπως κάνω κάτι λάθος;», αναρωτιέται η 4χρονη Μαιρούλα καθώς βλέπει τις συνήθειες και τη διάθεση των αγαπημένων της προσώπων να αλλάζουν.  

Όσο ασήμαντες κι αν φαίνονται στα μάτια μας, αυτές είναι κάποιες από τις σκέψεις που μπορεί  να απασχολούν το μυαλουδάκι ενός παιδιού σε αυτή την ηλικία. Είναι σε θέση να καταλάβει τη «μείωση» των δώρων και των παιχνιδιών και την «ύφεση» της διάθεσής μας. Επίσης, θα δυσανασχετήσει αν χρειαστεί να δουλέψουμε περισσότερο, σε περίπτωση απόλυσης όμως, δεν θα στεναχωρηθεί καθόλου. Ίσα-ίσα θα χαρεί που θα μας έχει περισσότερο κοντά του! Το πρόβλημα είναι πως και πάλι είναι δύσκολο να είμαστε όντως κοντά του, αφού η σκέψη μας θα είναι στο πώς θα τα βγάλουμε πέρα... Η δική μας αρνητική διάθεση, λοιπόν, κάλλιστα μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία των παιδιών μας γεμίζοντάς τα ανασφάλεια και ερωτηματικά. Για να τα καθησυχάσουμε…

• Τους εξηγούμε πώς έχουν τα πράγματα με απλά, κατανοητά λόγια και πολύ ήρεμο τρόπο. Τους λέμε, λοιπόν, πως η χώρα μας δεν έχει αρκετά χρήματα αυτή την περίοδο και πως αυτό έχει επηρεάσει λίγο και το δικό μας πορτοφόλι. Είναι, όμως, κάτι το οποίο ήρθε και θα φύγει…

• Καθησυχάζουμε τα μικρά μας λέγοντάς τους ότι μπορεί να μην έχουμε τόσα πολλά χρήματα, έχουμε όμως όλα όσα μας χρειάζονται προκειμένου να είμαστε καλά.

• Προσπαθούμε να είμαστε όσο το δυνατό περισσότερο κοντά τους αξιοποιώντας το χρόνο που βρισκόμαστε στο σπίτι για να παίξουμε μαζί τους, να τους διαβάσουμε ένα παραμύθι, ή ακόμα και να τους πούμε μια ιστορία από το μυαλό μας με θέμα –τι άλλο;– την οικονομική κρίση!

• Τα παροτρύνουμε συχνά-πυκνά να μας μιλήσουν για τα συναισθήματά τους. Αφουγκραζόμαστε τους φόβους τους και τα διαβεβαιώνουμε κάθε στιγμή και λεπτό πως είμαστε στο πλευρό τους.

• Όσο δύσκολο κι αν είναι, προσπαθούμε να μην κλεινόμαστε στο σπίτι. Αναζητούμε δωρεάν δραστηριότητες, επισκεπτόμαστε ένα πάρκο ή την παιδική χαρά και προσπαθούμε να ξεσκάμε παρεούλα έστω ένα απόγευμα του Σαββάτου ή ένα Κυριακάτικο πρωινό.

…6 ετών και πάνω

«Ο μπαμπάς είναι συνέχεια στο σπίτι… Έχει πρόβλημα με τη δουλειά του. Στην τηλεόραση μιλάνε συνεχώς για οικονομική κρίση και για δύσκολες στιγμές. Η μαμά, μου είπε ότι θα πρέπει να κάνω ένα διάλειμμα από τη σχολή καράτε, ενώ ο δάσκαλος των ιδιαίτερων δεν έρχεται τόσο συχνά… Άραγε τι σημαίνουν όλα αυτά; Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω τη μαμά και τον μπαμπά μου; Άραγε θα μου πάρουν δώρο το Πάσχα; Θα μπορέσουν να με στείλουν στην κατασκήνωση φέτος;», σκέφτεται ο 7χρονος Γιωργάκης.

Όσο κι αν προσπαθούμε να το κρατήσουμε μυστικό, τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν πριν λίγο καιρό. Αυτό, είναι κάτι που τα παιδιά μας βιώνουν τόσο μέσα, όσο κι έξω από το σπίτι μας. Οι πληροφορίες που φτάνουν στα αφτιά ενός μεγαλύτερου παιδιού είναι σαφώς περισσότερες. Επομένως, θα πρέπει κι εμείς να είμαστε πιο αναλυτικοί και υπομονετικοί ούτως ώστε να το βοηθήσουμε να τις φιλτράρει. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, είναι να τους μιλήσουμε με ειλικρίνεια σχετικά με το πώς έχουν τα πράγματα, διαβεβαιώνοντάς τα όμως πως θα έρθουν καλύτερες μέρες…

• Μιλάμε στα παιδιά μας για την κρίση και για τις επιπτώσεις της στην καθημερινότητά μας εξηγώντας τους πως αυτό δεν είναι κάτι το οποίο συμβαίνει μόνο στη δική μας οικογένεια, αλλά και στις οικογένειες των φίλων ή των συγγενών μας. Δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτό.

• Τους εξηγούμε πως για ένα διάστημα θα πρέπει να βάλουμε σε πρώτο πλάνο τις ανάγκες μας και να αφήσουμε για λίγο στην άκρη τα «θέλω» μας. Μια λίστα στην οποία θα καταγράψουμε παρέα τι είναι «ανάγκη» και τι «επιθυμία» μπορεί να τα βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα την κατάσταση.

• Όσο μαύρα κι αν βλέπουμε τα πράγματα, δεν σταματάμε να δείχνουμε στα παιδιά μας ότι τα βλέπουμε με αισιοδοξία, καθησυχάζοντάς τα πως η οικογένειά μας είναι ενωμένη κι έτοιμη να ανταπεξέλθει σε κάθε δυσκολία.

• Αποφεύγουμε να ανοίγουμε με τους φίλους μας οικονομικές και πολιτικές συζητήσεις μπροστά στα παιδιά γιατί πάνω στα νεύρα μας μπορεί να τραγικοποιήσουμε ακόμα περισσότερο την κατάσταση – κάτι το οποίο το μικρό μας δεν χρειάζεται να ακούσει…

• Τους αφιερώνουμε χρόνο και είμαστε δίπλα τους προκειμένου να λύσουμε κάθε απορία τους και να διώξουμε κάθε συννεφάκι πάνω από το κεφαλάκι τους. 

• Δε βγαίνουμε από τα ρούχα μας αν μας ζητήσουν το τελευταίο γκατζετάκι που είδαν στην τηλεόραση. Εδώ εμείς παλεύουμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, πόσο μάλλον τα παιδιά μας…

«Μαζί» στην κρίση

Υιοθετώντας κάποιες απλές –αλλά σημαντικές– συνήθειες στην καθημερινότητά μας, μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα λίγο πιο εύκολα τόσο για τα μικρά μας, όσο και για εμάς. Στόχος μας; Να καταφέρουμε να μειώσουμε τον φόβο τους, να διώξουμε τη θλίψη και την ανασφάλεια από τη ζωή τους και να τους δείξουμε πως σε κάθε πρόβλημα υπάρχει μία λύση…

• Γινόμαστε καθησυχαστικοί: Όπως αντιγράφουν την κάθε μας κίνηση, τα παιδιά, μπορούν να αντιγράψουν και… τα συναισθήματά μας. Μας βλέπουν χαρούμενους; Είναι χαρούμενα. Μας βλέπουν αναστατωμένους; Αναστατώνονται κι εκείνα χωρίς ουσιαστικά να τους φταίει κάτι. Εκτός, λοιπόν, του ότι θα πρέπει να τους πούμε την αλήθεια, χρειάζεται οπωσδήποτε να τα καθησυχάζουμε κάθε στιγμή και λεπτό, λέγοντάς τους πως όλα θα πάνε καλά. Βασική προϋπόθεση για να «πετύχει»; Να το πιστεύουμε κι εμείς λιγάκι…

• Δίνουμε βάση (και βήμα) στις ανησυχίες τους: Είναι πολύ σημαντικό να ακούμε τα παιδιά μας. Να κατανοούμε όλα όσα μας λένε, αλλά και όσα δεν μπορούν να μας πουν με λόγια. Οι συχνές συζητήσεις θα μας βοηθήσουν πολύ να καταλάβουμε πώς αισθάνονται. Τι φοβούνται και για τι ανησυχούν. Τέλος, ποτέ μα ποτέ δεν τους απαντάμε «έλα αγάπη μου… μη σκέφτεσαι χαζά πράγματα!» – ακόμα κι όταν οι αντιδράσεις τους είναι υπερβολικές, τις παίρνουμε πάντα στα σοβαρά! 

«Δενόμαστε» ακόμα περισσότερο: Ερχόμαστε ακόμα πιο κοντά τόσο με τα μικρά μας, όσο και μεταξύ μας.

Είναι σημαντικό για εκείνα να βλέπουν τους γονείς τους «ενωμένους» και την οικογένειά τους δυνατή. Αυτό, είναι άλλωστε κάτι το οποίο θα κάνει καλό στη δική μας ψυχολογία, αλλά και στου συζύγου μας. Μια βόλτα στο πάρκο, μια χαλαρή ταινία στην τηλεόραση, ένα παραμύθι… Απλές, καθημερινές συνήθειες οι οποίες έχουν τη δύναμη να φέρουν τα μέλη της οικογένειάς μας ακόμα πιο κοντά.

Δεν ξεχνάμε: Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να καλύψουμε κάθε ανάγκη των παιδιών μας. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι να φροντίσουμε και τη δική μας ψυχολογία. Ένα μικρό timeout για περισυλλογή, ένα «ξέσπασμα» μακριά από τα μάτια των παιδιών, ένας περίπατος με τον σύντροφό μας, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δικές μας ανάγκες τις οποίες πρέπει αναμφισβήτητα να καλύψουμε.

Όσα δεν λέγονται με λέξεις…

Η συμπεριφορά των παιδιών μπορεί να κρύβει πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούν ή θέλουν να μας πουν. Ποια είναι, λοιπόν, τα πιο συνηθισμένα σημάδια που μπορεί να μας δείξουν ότι τα μικρά μας έχουν επηρεαστεί από την οικονομική κρίση και τις ξαφνικές αλλαγές που έχει φέρει στη ζωή μας περισσότερο απ’ ότι πιστεύουμε ή απ’ ότι μας δείχνουν;

Νήπια:  Πισωγυρίσματα σε συνήθειες που είχαν κοπεί.  Ξαφνική προσκόλληση σε κάποιον ή και στους δύο γονείς. Διαταραχές ύπνου. Βρέξιμο κρεβατιού. Εμφάνιση επιθετικής συμπεριφοράς. Ξαφνικές φοβίες. 

Παιδιά σχολικής ηλικίας: Επιθετικότητα. Διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή. Αποστροφή του σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Δυσκολία συγκέντρωσης. Αδικαιολόγητα ξεσπάσματα.

Έφηβοι: Διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή. Επιθετικότητα. Παράπονα για σωματικούς πόνους ή προβλήματα υγείας. Παραβατική συμπεριφορά. Δυσκολία συγκέντρωσης.

Αν δούμε ότι κάποια από αυτές τις συνήθειες συνεχίζεται παρ’ όλες τις προσπάθειές μας να αλλάξει, τότε, καλό θα ήταν να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού.

Ανακαλύψτε περισσότερα κάνοντας κλικ στο www.paidimag.gr