«Πέτρο, σε λίγες μέρες θα έχω αδερφάκι», λέει ο 4χρονος Νικόλας στον συμμαθητή του. «Αλήθεια;», του απαντάει ο Πέτρος. «Ναι, θα το φέρει ο πελαργός!», φωνάζει περιχαρής ο Νικόλας, ο οποίος τον τελευταίο καιρό ανοιγοκλείνει συχνά-πυκνά την πόρτα του σπιτιού του, μπας και τον πετύχει να φέρνει το μωρό. «Μα, τι λες; Τα παιδιά τα κάνουν η μαμά και ο μπαμπάς!», απαντάει ο Πέτρος και ο μικρός Νικόλας τον κοιτάζει αποσβολωμένος…
Νιώθω ότι ο πελαργός για τα παιδιά είναι κάτι σαν τον Άγιο Βασίλη… Δεν τον βλέπουν ΠΟΤΕ να πετάει πάνω από το σπίτι τους κι όμως τους φέρνει «δώρα»! Αυτό έλεγαν οι γιαγιάδες μας, αυτό μας έμαθαν οι μαμάδες μας, αυτό λέμε κι εμείς. Πλέον ο πελαργός και οι μελισσούλες είναι κάτι σαν παρακαταθήκη. Σαν κληρονομιά που μας άφησαν οι προηγούμενες γενιές… Μπορεί τότε οι ιστοριούλες αυτές να βόλευαν, σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Σε μια κοινωνία που τα παιδιά καλούνται να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν πιο γρήγορα από ποτέ, σίγουρα ο πελαργός, οι μελισσούλες και τα άλλα ζωάκια που μας διευκολύνουν να μιλήσουμε στα παιδιά μας για το σεξ δεν έχουν πλέον θέση. Ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να έχουν. Πόσο έτοιμοι είμαστε όμως να απαρνηθούμε τα παραμύθια και να τους πούμε την αλήθεια;
Ας μιλήσουμε για το σώμα μας…
Από την ηλικία των δύο ετών το μικρό μας μπορεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον για το ανθρώπινο σώμα. Αρχικά με ερωτήσεις και στη συνέχεια με βλέμματα και αγγίγματα, θα προσπαθήσει να ανακαλύψει τι κρύβεται «εκεί κάτω». Αυτά σε μία πρώτη φάση, γιατί στη δεύτερη τα πράγματα θα σοβαρέψουν. Η ερώτηση «μαμά, τι είναι το σεξ;» ή «πώς γίνονται τα παιδιά» μπορεί να προκύψει, βλέπετε, από τη μια στιγμή στην άλλη… Καλό θα ήταν να μην πιστέψουμε ούτε λεπτό ότι μιλώντας στα παιδιά μας για το σεξ τα «σπρώχνουμε» σε αυτό. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι –και δεν πρέπει να είναι– θέμα ταμπού, ούτε θα πρέπει να ξεκινάει στην εφηβεία. Ξεκινώντας την από νωρίς στο σπίτι, βοηθάμε τα παιδιά να ανακαλύψουν το σώμα τους. Να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να μάθουν να τον σέβονται και να σέβονται παράλληλα και τους γύρω τους. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως όταν τα παιδιά γνωρίζουν γίνονται πιο υπεύθυνα και είναι πολύ πιο «ασφαλή», αφού, παίρνοντας τις απαντήσεις από εμάς, δεν χρειάζεται να τις αναζητήσουν πουθενά αλλού. Χωρίς φόβο και πάθος, λοιπόν, αρχίζουμε να λύνουμε τις απορίες των μικρών μας μία προς μία, προσεγγίζοντας κι αναλύοντας βήμα-βήμα το κομμάτι της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, ξεκινώντας φυσικά από το ανθρώπινο σώμα.
Βήμα 1ο: Γνωρίζουμε το σώμα μας
«Μαμά, τι είναι αυτό;», ρωτά η Μαιρούλα δείχνοντας τα γεννητικά όργανα του μικρού της αδερφού την ώρα που η μαμά τού αλλάζει την πάνα. Είναι μόλις δύο χρονών, κι όμως, το μάτι της έπεσε εκεί!
Πώς το χειριζόμαστε; Πολλές φορές, όταν ένα παιδί κάνει μια ερώτηση, σημαίνει ότι είναι σε θέση να ακούσει και να καταλάβει την απάντηση. Έτσι λοιπόν, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για το αν το παιδί μας είναι πολύ μικρό για να ακούσει κάποια πράγματα. Αφού μας ρώτησε, σημαίνει ότι είναι πλέον έτοιμο να κατανοήσει τη διαφορετικότητα των δύο φύλων. Εξηγούμε λοιπόν στη μικρή μας ότι αυτά είναι τα γεννητικά όργανα του αδερφού της και ότι τα δικά της είναι διαφορετικά, γιατί εκείνη είναι κοριτσάκι, ενώ εκείνος αγοράκι. Έτσι λοιπόν αυτό είναι το πουλάκι των αγοριών. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί γονείς βαφτίζουν τα γεννητικά όργανα με διάφορα ονόματα, καλό θα ήταν όμως να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Όπως και να έχει, προσπαθούμε να αποφεύγουμε κάποιες πολύ ιδιαίτερα αφηρημένες ονομασίες όπως «γατάκι», «κουτάκι», «φυλακτό», κ.λπ. Ένα εικονογραφημένο βιβλίο μπορεί να διευκολύνει πάντως τόσο εμάς, όσο και το μικρό μας στο να πετύχουμε τον στόχο μας: Δηλαδή εμάς στο να του εξηγήσουμε κι εκείνο στο να καταλάβει.
Βήμα 2ο: Μαθαίνουμε να λέμε «όχι»
«Μπαμπά ο Γιαννάκης μου είπε να σηκώσω τη φούστα μου!», μας ανακοινώνει η 3χρονη Σοφούλα. Το μόνο που θέλουμε είναι να τσακώσουμε τον Γιαννάκη και… να του εξηγήσουμε ότι δεν είναι σωστό να λέει τέτοια πράγματα σε ένα κοριτσάκι.
Πώς το χειριζόμαστε; Η καλύτερη απάντηση είναι να εξηγήσουμε στη μικρή μας ότι μπορεί το σημείο αυτό να είναι ένα μέρος του σώματός μας, παρόλα αυτά όμως παραμένει κάτι πολύ προσωπικό. Δεν είναι δηλαδή σαν τα χέρια ή τα πόδια μας που μπορούν όλοι να τα βλέπουν και να τα αγγίζουν. Για να τη βοηθήσουμε να καταλάβει χρησιμοποιούμε τη βοήθεια του… μαγιό. Όπως και να είναι το μαγιό μας, ολόσωμο ή μπικίνι, καλύπτει κάποια συγκεκριμένα μέρη του σώματός μας. Αυτά τα μέρη λοιπόν, είναι τα προσωπικά-κρυφά μας σημεία.
Δεν τα βλέπει και δεν τα αγγίζει κανείς χωρίς τη συγκατάθεσή μας. Και φυσικά, κι εμείς δεν τα αφήνουμε σε κοινή θέα, παρά μόνο όταν είμαστε στο μπάνιο ή στο δωμάτιό μας κι ετοιμαζόμαστε να ντυθούμε. Όσον αφορά την οικογένειά μας πάντως, την ώρα του μπάνιου, δεν είναι κακό να αφήνουμε την πόρτα μας ανοιχτή. Όταν το μικρό μας συμπληρώσει τα δύο του χρόνια όμως, καλό είναι ο γονέας τον οποίο κοιτάζει, να είναι του ίδιου φύλου με εκείνο. Τέλος, όταν κυκλοφορούμε με αδαμιαία περιβολή, φροντίζουμε να είμαστε στον κατάλληλο χώρο. Π.χ. είναι διαφορετικό να κυκλοφορούμε γυμνοί στην κουζίνα ή το σαλόνι και διαφορετικό στο μπάνιο μας.
Βήμα 3ο: Επισημαίνουμε τις διαφορές
«Μάμα, ο μπαμπάς κάνει τσίσα όρθιος!», παρατηρεί γεμάτη περιέργεια η 4χρονη Ελίζα. Της φαίνεται τόσο παράξενο επειδή ο μικρός της αδερφός –ο οποίος μόλις ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το γιογιό του– κάνει τα πάντα καθιστός.
Πώς το χειριζόμαστε; Δεν ξέρει μάλλον η μικρή Ελίζα ότι είναι θέμα χρόνου μέχρι να αρχίσει ο αδερφούλης της να κάνει κι εκείνος τα τσίσα του όρθιος – συνήθως τα αγοράκια στην ηλικία των 3-4 ετών αρχίζουν να στέκονται όρθια, κάτι που κάνουν πολύ πιο εύκολα και γρήγορα όταν παρατηρούν τον μπαμπά τους στο μπάνιο. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, όταν τα μικρά μας ξεκινάνε τα μαθήματα τουαλέτας, είναι καλό να τα κάνουν με τον γονιό του ιδίου φύλου. Τα αγόρια με τον μπαμπά και τα κορίτσια με τη μαμά τους. Προσπαθώντας να μας μιμηθούν και να μας δείξουν ότι μεγάλωσαν, θα αντιγράψουν αργά ή γρήγορα, τις κινήσεις μας. Τώρα, για να λύσουμε την αρχική απορία περί όρθιας ή καθιστής στάσης, απλά της εξηγούμε ότι από τη στιγμή που τα γεννητικά όργανά των κοριτσιών διαφέρουν από εκείνα των αγοριών, αλλάζει και ο τρόπος που κάνουν την ανάγκη τους. Έπειτα, δεν θα ήταν και τόσο βολικό για ένα κοριτσάκι να κάνει τα τσίσα του όρθιο. Μια δοκιμή θα πείσει σίγουρα τη μικρή μας! Είναι λοιπόν καθαρά θέμα ανατομίας και… ευκολίας!
Βήμα 4ο: Τους λέμε την (μισή) αλήθεια
«Μαμά πώς μπήκε το μωρό στην κοιλιά;», ρωτά η 3χρονη Μαρία γεμάτη απορία.
Όχι, η σωστή απάντηση δεν είναι «ο πελαργός το έφερε» και η λύση σίγουρα δεν είναι να της αλλάξουμε τη συζήτηση.
Πώς το χειριζόμαστε; Αρκεί και μόνο να φανταστούμε πόσο θα μπερδευτεί το μικρό μας καθώς θα σκέφτεται τον πελαργό να φέρνει το μωρό στην κοιλιά μας… Γι’ αυτό και μόνο οφείλουμε να του πούμε την αλήθεια. Ότι, δηλαδή, η μαμά και ο μπαμπάς έδειξαν την αγάπη τους ο ένας στον άλλο και έκαναν το μωράκι. Μπορεί να μην είναι μια «ολοκληρωμένη» απάντηση, είναι όμως μια απάντηση κατάλληλη για την ηλικία του. Το παιδί, μέσω αυτής, καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχουν θέματα ταμπού. Ότι είναι ελεύθερο να μας ρωτάει οτιδήποτε θέλει και ότι είμαστε εδώ για να το βοηθήσουμε να λύσει κάθε του απορία. Μαθαίνει λοιπόν σε πρώτη φάση τα γενικά. Για περισσότερες λεπτομέρειες ίσως χρειαστεί να περιμένει λίγο ακόμα.
Βήμα 5ο: Ξεκαθαρίζουμε το… τοπίο
«Μαγικό! Μαμά έκανα μαγικό και μεγάλωσε το πουλάκι μου!», φωνάζει γεμάτος ενθουσιασμό ο 4χρονός Αντώνης διαβεβαιώνοντάς μας ότι αύριο θα το δείξει τόσο στους φίλους του, όσο και στα πεθερικά μας. Η πρώτη μας σκέψη; Να μην το στείλουμε στο σχολείο την επόμενη μέρα και να ακυρώσουμε την επίσκεψη των πεθερικών…
Πώς το χειριζόμαστε; Συμφωνούμε μαζί με το μικρό μας, λέγοντάς του ότι αυτό που έγινε είναι όντως πολύ σημαντικό, αλλά απόλυτα φυσιολογικό, αφού είναι κάτι το οποίο συμβαίνει σε όλα τα αγόρια. Οπότε, σε καμία περίπτωση δεν χρειάζεται να βγούμε έξω και να το φωνάξουμε σε όλο τον κόσμο. Αντίθετα, είναι μια προσωπική στιγμή την οποία θα πρέπει να κρατήσουμε για τον εαυτό μας. Δεν είναι κακό να το συζητάμε με τη μαμά και τον μπαμπά, ούτε πειράζει να εξερευνούμε τη συγκεκριμένη περιοχή με τα χεράκια μας. Δεν είναι όμως ευγενικό να το κάνουμε μπροστά σε άλλους.
Βήμα 6ο: Δεν αποκλείουμε τους πειραματισμούς
Φεύγουμε από την κουζίνα, μπαίνουμε στον διάδρομο και κατευθυνόμαστε προς την κρεβατοκάμαρά μας. Περνώντας από το δωμάτιο της 5χρονης μικρής μας, τη βλέπουμε να… παίζει τον γιατρό με τον συνομήλικο γιο της κολλητής μας! Αν γινόταν να τον στείλουμε «πακέτο» στη μαμά του, άνετα θα το κάναμε εκείνη τη στιγμή!
Πώς το χειριζόμαστε; Η τιμωρία και οι φωνές σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν τη σωστή αντίδραση! Το μόνο που θα πετύχουμε κάνοντας κάτι τέτοιο είναι να τρομάξουμε τα παιδιά δείχνοντάς τους ότι αυτό που έκαναν ήταν κάτι πάρα μα πάρα πολύ κακό. Δεν είναι έτσι όμως… Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά είναι περίεργα για το κάθε τι. Ένα από αυτά είναι και το ανθρώπινο σώμα. Κάποια στιγμή όμως θα σκεφτούν να επεκτείνουν τους πειραματισμούς τους και πέρα από το δικό τους σωματάκι. Από τη στιγμή λοιπόν που δεν νιώθουμε και τόσο άνετα με αυτό –κάτι απολύτως φυσιολογικό– μπορούμε σε πρώτη φάση να αποσπάσουμε την προσοχή τους από αυτή την ενασχόληση καλώντας τα στο σαλόνι για να δουν ένα dvd ή για να φάνε μια λιχουδιά. Στη συνέχεια, όταν θα είμαστε μόνοι μας, προσπαθούμε να εξηγήσουμε στο παιδί μας ότι ναι μεν, μπορεί να παίζει, να αγκαλιάζει και να πειράζει τους φίλους του θα πρέπει όμως να βάζει και κάποια όρια. Η περιοχή των γεννητικών οργάνων λοιπόν είναι ένα από αυτά. Δεν θα πρέπει ούτε να αγγίζει, ούτε να επιτρέπει να το αγγίξουν σε αυτό το σημείο. Τέλος, δεν ξεχνάμε να ενημερώσουμε και την κολλητή μας ούτως ώστε να κάνει κι εκείνη μια αντίστοιχη συζήτηση με το μικρό της.
Βήμα 7ο: Γινόμαστε πιο «συγκεκριμένοι»
«Μαμά πως γίνονται τα παιδιά; Τι είναι το σεξ;», ρωτάει ο 5χρονος Κωστάκης και η πρώτη απάντηση που μας έρχεται στο μυαλό είναι η ιστορία με τις μελισσούλες… Εναλλακτικά, βέβαια σκεφτόμαστε να πετάξουμε το μπαλάκι στον μπαμπά και να βγάλει εκείνος το φίδι από την τρύπα.
Πώς το χειριζόμαστε; Αργά η γρήγορα ο Κωστάκης θα μάθει την αλήθεια με κάθε λεπτομέρεια. Γιατί λοιπόν να μην είμαστε εμείς εκείνοι που θα του την πούμε; Γιατί να την μάθει από άλλους και μάλιστα με «άγαρμπο» τρόπο; Ξεκινάμε λοιπόν εξηγώντας του ότι εκτός από την αγάπη και τη φιλία, υπάρχει και το σεξ – ή αλλιώς η σεξουαλική έλξη την οποία νιώθουμε κάποιες φορές για κάποιον άνθρωπο. Αυτή, κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να είναι συνέχεια μαζί. Κάπως έτσι γίνονται ζευγάρι, φροντίζει ο ένας τον άλλο, παίζουν και κοιμούνται μαζί. Υπάρχουν φορές μάλιστα που έρχονται τόσο κοντά… Χαϊδεύει ο ένας τον άλλο, φιλιούνται, αγκαλιάζονται και κάνουν έρωτα. Δηλαδή ενώνουν τα σώματά τους και το πουλάκι του άντρα «συναντά» αυτό της γυναίκας. Αυτό είναι το σεξ.
Αν δούμε ότι η συζήτηση το σηκώνει, συνεχίζουμε δίνοντάς του κάποιες παραπάνω πληροφορίες σχετικά με το «πώς γίνονται τα παιδιά». Του λέμε, λοιπόν, ότι κάποιες φορές, τα σπερματοζωάρια τα οποία έχουν τη μορφή ενός λευκού υγρού και ζουν στα γεννητικά όργανα του άνδρα, φεύγουν από εκεί κι αρχίζουν να κολυμπούν στον κόλπο της γυναίκας. Όταν κάποιο από αυτά καταφέρει να κρυφτεί και να μείνει εκεί μέσα, αρχίζει να μεγαλώνει μια νέα ζωή μέσα στη μήτρα της γυναίκας. Η μήτρα είναι ένας ειδικά σχεδιασμένος σάκος τόσο ελαστικός που να μπορεί να φιλοξενήσει ένα, δύο, τρία ακόμα και περισσότερα μωράκια! Γι’ αυτό και η κοιλίτσα της μανούλας σιγά-σιγά αρχίζει να φουσκώνει… Κι έτσι, μετά από εννέα περίπου μήνες το μωράκι έρχεται στον κόσμο!
Μήπως είναι πολύ μικρό;
Γνωρίζοντας τι είναι σε θέση να καταλάβει το μικρό μας σε κάθε ηλικία, τα πράγματα γίνονται πολύ ευκολότερα, τόσο για εμάς, όσο και για εκείνο, αφού δεν θα έχουμε δεύτερες σκέψεις σχετικά με το τι θα πρέπει να του πούμε και τι όχι.
Από 2 έως 3 ετών: Το πιπί μπορεί σιγά-σιγά να αρχίσει να γίνεται «πουλάκι». Οι αλήθεια είναι ότι σε αυτή την ηλικία τα παιδιά είναι σε θέση να μάθουν τις κανονικές-επιστημονικές ονομασίες των γεννητικών οργάνων – κακά τα ψέματα όμως, δεν τις πολυχρησιμοποιούμε και τόσο στην καθημερινή μας ζωή.
Από 3 έως 4 ετών: Είναι σε θέση να καταλάβει ότι μέσα στην κοιλίτσα της μαμάς μεγαλώνει ένα μωράκι, το οποίο γεννήθηκε από την υπερβολική αγάπη της μαμάς και του μπαμπά.
Από 5 έως 6 ετών: Μπορούμε να του εξηγήσουμε πώς γίνονται τα μωρά με περισσότερες λεπτομέρειες – αναφέροντας δηλαδή την ερωτική συνεύρεση των δύο φύλων.
Από 7 ετών και πάνω: Αρχίζει να κατανοεί περισσότερο το κομμάτι της ερωτικής συνεύρεσης. Καταλαβαίνει ότι η ερωτική επαφή προϋποθέτει τη συναίνεση των δύο ανθρώπων. Είναι έτοιμο να καταλάβει τις αλλαγές που πρόκειται να γίνουν στο σώμα του (π.χ. την έναρξη της έμμηνου ρήσης). Επίσης, σε αυτή την ηλικία (ίσως και νωρίτερα) μπορεί να μας κάνει και την πρώτη του ερώτηση σχετικά με τους ομοφυλόφιλους. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποφύγουμε την απάντηση.
Του εξηγούμε, λοιπόν, ότι κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν να γίνουν ζευγάρι με άτομα του ιδίου φύλου. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ομοφυλόφιλοι. Σε αυτό το σημείο δεν ξεχνάμε να του θυμίσουμε ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να κάνει τις επιλογές του και δεν θα πρέπει να τον κρίνουμε γι’ αυτό. Παρόλα αυτά, επειδή υπάρχει περίπτωση να ακούσει τη συγκεκριμένη λέξη και υπό άλλες (πιο υβριστικές) μορφές, του εξηγούμε πως κάποια παιδιά χρησιμοποιούν αυτές τις λέξεις χωρίς να καταλαβαίνουν το νόημά τους. Εμείς, όμως που το γνωρίζουμε, ξέρουμε ότι δεν είναι σωστό να το κάνουμε αυτό.
Ουπς! Μας τσάκωσε…
Πάνω που έχουμε αρχίσει να ερχόμαστε λίγο πιο κοντά με τον σύντροφό μας, ανοίγει την πόρτα το μικρό μας λέγοντας ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί! Το μόνο που σκεφτόμαστε είναι να ανοίξει η γη να μας καταπιεί…α, και να αρχίσουμε να του φωνάζουμε να βγει έξω από το δωμάτιο.
Πώς το χειριζόμαστε: Χωρίς φωνές και –προπάντων– δίχως τύψεις! Ζητάμε ευγενικά στο μικρό μας να πάει στο δωμάτιό του και το διαβεβαιώνουμε ότι σε 2 λεπτάκια θα είμαστε κοντά του. Στη συνέχεια, αν μας ρωτήσει τι κάναμε, του εξηγούμε ότι δείχναμε την αγάπη μας ο ένας στον άλλο κάνοντας μια μεγάλη αγκαλιά. Τέλος, συνεχίζουμε τα μαθήματα της… πόρτας, ελπίζοντας κάποια στιγμή να αρχίσουν να αποδίδουν. Ποια είναι αυτά; Μαθαίνουμε στο μικρό μας ότι μέσα στο σπίτι υπάρχουν δύο πορτούλες που χρειάζεται να χτυπάμε προτού μπούμε. Του μπάνιου και της κρεβατοκάμαρας. Όσο πιο νωρίς του μάθουμε αυτόν τον «κανόνα», τόσο πιο γρήγορα θα τον υιοθετήσει – αρκεί, φυσικά, να τον ακολουθούμε κι εμείς οι ίδιοι.
Ανακαλύψτε περισσότερα κάνοντας κλικ στο www.paidimag.gr.