Tα «Κατά Ιωάννην Πάθη»

Ήταν Μεγάλη Παρασκευή του 1724 όταν πρωτοπαρουσιάστηκαν, στον εσπερινό του ναού του Αγίου Θωμά της Λειψίας, τα Κατά Ιωάννην Πάθη BWV 245 του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ένα από τα δύο σωζόμενα «Πάθη» από τα πέντε που πιθανολογείται ότι συνέθεσε ο Μέγας Κάντορας. Ήδη από τον 19ο αιώνα, χύθηκε πολύ μελάνι από τους επαΐοντες που ενέκυψαν στη μελέτη της αρχικής παρτιτούρας αλλά και των μετέπειτα αναθεωρημένων εκδοχών της (1725, 1740).

Ακολούθησαν έντονες συζητήσεις για τις ιστορικά τεκμηριωμένες ερμηνείες και ενορχηστρώσεις του έργου, ενώ τον 20ό αιώνα πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 155 ηχογραφήσεις με μοντέρνα όργανα αλλά και όργανα εποχής υπό τη διεύθυνση σπουδαίων αρχιμουσικών όπως –ενδεικτικά– οι Αρνονκούρ, Κόοπμαν, Σουζούκι, Γκάρντινερ, Ρατλ και Χέρβεχε. Το αριστουργηματικό ορατόριο του Γ.Σ. Μπαχ δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τις εκδηλώσεις του κύκλου «Adagio-Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» (χορηγός: Εurobank) του Μεγάρου, το οποίο υποδέχεται, τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου (ώρα: 20:30) στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, την Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής και τον τσεμπαλίστα και αρχιμουσικό Μάρκελλο Χρυσικόπουλο.

Το πολυβραβευμένο μουσικό σύνολο θα ερμηνεύσει τα Κατά Ιωάννην Πάθη στην αυθεντική τους εκδοχή (1724) με όργανα εποχής και ολιγομελή χορωδία δωματίου σε μία και μοναδική συναυλία. Σε αυτή την προσπάθεια αναβίωσης της απέριττης προκλασικής ατμόσφαιρας του έργου συμμετέχουν επίσης πέντε μονωδοί που έχουν διακριθεί στο μπαρόκ ρεπερτόριο: η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, η μεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη, ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας και ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς. Τα απαιτητικά μέρη του Ευαγγελιστή θα αποδώσει ο βρετανός τενόρος Τζέισον Νταρνέλ.

Τα Κατά Ιωάννην Πάθη για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα (με πρωτότυπο λατινικό τίτλο Passio secundum Joannem και Johannes Passion κατά τη γερμανική λουθηρανική παράδοση) δεν ήταν το πρώτο ορατόριο με θέμα το Θείο Πάθος του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750). Εικάζεται ότι είχε ήδη ολοκληρώσει ένα άλλο ορατόριο μεταξύ 1708 και 1714 στη Βαϊμάρη, όπου εργαζόταν ως οργανίστας, το οποίο όμως έχει χαθεί.

Έχουν διασωθεί μόνον τα Κατά Ιωάννην Πάθη και τα μεταγενέστερα Κατά Ματθαίον. Σε αντίθεση με τα Κατά Ματθαίον, στα οποία ο Μπαχ έκανε ελάχιστες αλλαγές επουσιώδους σημασίας μετά την ολοκλήρωσή τους, η πρώτη εκδοχή του 1724 των Κατά Ιωάννην Παθών αναθεωρήθηκε αρκετές φορές. Στα 1725, ο Μπαχ αφαίρεσε τα χορικά της εισαγωγής και του τέλους, καθώς και μία άρια, ενώ προσέθεσε άλλες τρεις. Τη δεκαετία του 1730, επανέφερε τα δύο χορικά, περιέκοψε τις τρεις νέες άριες, ενώ –μάλλον κατόπιν απαίτησης των εκκλησιαστικών αρχών– παρενέβαλε μία άρια και μια ορχηστρική συμφωνία αντί δύο αποσπασμάτων από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον που είχε ενθέσει στο έργο. Σύμφωνα με τους μουσικολόγους, σκοπός του ήταν να μην απομακρυνθεί από το βιβλικό κείμενο και να εισαγάγει εδάφια της λουθηρανικής υμνογραφίας ώστε το έργο να έχει αμιγώς λειτουργική υπόσταση.

Σε ό,τι αφορά στην ενορχήστρωση, πιστεύεται ότι ο Μπαχ είχε αρχικώς κατά νου 15-17 όργανα, αρκετά από τα οποία ήταν ντα γκάμπα. Στα 1749, η αρχική ενορχήστρωση τροποποιήθηκε, και κάποια όργανα αντικαταστάθηκαν από άλλα. Επίσης, στην αρχική εκδοχή, τα πολυφωνικά μέρη είχαν γραφτεί για τη χορωδία αγοριών του ναού του Αγίου Θωμά, ενώ τα σολιστικά μέρη ερμήνευαν τραγουδιστές της χορωδίας.

Info: Μεγ. Δευτέρα 14 Απριλίου στις 20:30,  Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Τιμές εισιτηρίων: 11 € (Ζώνη Γ), 20 € (Ζώνη Β), 28 € (Zώνη Α) και 40 € (Διακεκριμένη Ζώνη). Ειδικές τιμές: 6,5 € (φοιτητές, νέοι, άνεργοι και Α.Μ.Ε.Α.) και 8,5 € (65+ και πολύτεκνοι). Πληροφορίες για το κοινό στο τηλέφωνο: 210 72.82.333 και στην ιστοσελίδα του Μεγάρου: www.megaron.gr. Επίσης: https://www.facebook.com/megaron.gr, http://www.pinterest.com/megaronathens/, https://twitter.com/MegaronAthens.