Είναι γεγονός… Κανένα μωράκι δεν γεννιέται έχοντας αυτοπεποίθηση. Παρ’ όλο που υπάρχει βαθειά μέσα του, χρειάζεται απαραίτητα η συμβολή των γονιών του προκειμένου να «εμφανιστεί» δειλά-δειλά, να δυναμώσει και να εδραιωθεί στην καρδιά και την ψυχή του. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα το οποίο όμως (αν πετύχει) μπορεί να χαρίσει στο μικρό μας το «διαβατήριο» για μια καλύτερη συναισθηματική και κοινωνική ζωή. Στο χέρι μας είναι λοιπόν να… το κάνουμε να πετύχει! Πώς; Μα, φυσικά, ξεκινώντας από τα βασικά…
Ένα (τόσο δα) μωράκι γεμάτο… αυτοπεποίθηση!
Μπορεί να σας φαίνεται παράξενο, όμως η αυτοπεποίθηση μπορεί –και πρέπει– να «χτίζεται» από τη βρεφική ηλικία. Βασική προϋπόθεση για να γίνει αυτό, είναι η δική μας (πολύτιμη) συμβολή. Για να βοηθήσουμε, λοιπόν, το μωράκι μας να αποκτήσει αυτοπεποίθηση από… κούνια:
Του «χαρίζουμε» ασφάλεια
Έκλαψε κανείς; Όχι, γιατί αν έκλαψε, θα πρέπει (γρήγορα) να τρέξουμε κοντά του! Γιατί όποιος κλαίει, κάτι του φταίει… Μπορεί να πεινάει ή να διψάει, να ζεσταίνεται ή να κρυώνει, να πονάει ή να βαριέται. Ή μπορεί απλά να θέλει να μας δει! Δεν υπάρχει, λοιπόν, κανένας απολύτως λόγος να μην ανταποκριθούμε (πάραυτα) σε αυτές του τις ανάγκες. Όσο πιο άμεσα το κάνουμε, μάλιστα, τόσο πιο ασφαλές θα νιώσει το μικρό μας! Θα καταλάβει ότι το ακούμε, ότι νοιαζόμαστε για εκείνο και το αγαπάμε. Θα νιώσει σημαντικό. Κι αν ποτέ βρεθεί κάποιος να μας πει «Άστο μωρέ να κλάψει λιγάκι… Δεν θα πάθει δα και τίποτα!», εμείς, απλά θα του εξηγήσουμε ότι η άμεση ανταπόκριση στο κλάμα του μωρού, το κάνει να νιώσει όλα όσα αναφέραμε πιο πάνω ενισχύοντας ταυτόχρονα την αυτοπεποίθησή του. Ναι… από τόσο μικρό!
Επικοινωνούμε μαζί του
Από την πρώτη στιγμή που γεννιέται το μικρό μας προσπαθούμε να επικοινωνούμε μαζί του όσο το δυνατό περισσότερο. Tου μιλούσαμε ακόμα κι όταν βρισκόταν στην κοιλίτσα μας, οπότε, έχει πλέον μάθει να αναγνωρίζει τη φωνή μας. Μπορεί το μικρό μας να «απαντάει» μωρουδιακά σε όσα του λέμε, αυτό όμως σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι θα πρέπει να «μιλήσουμε» κι εμείς τη γλώσσα του. Αντιθέτως, θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τα «γκα» και τα «γκού» και να του μιλήσουμε όπως ακριβώς θα μιλούσαμε σε έναν ενήλικα. Αυτό θα βοηθήσει το μικρό μας να εξοικειωθεί από πολύ νωρίς με τους ήχους των λέξεων και τις λέξεις, κάτι που θα το βοηθήσει πολύ στη μετέπειτα επικοινωνία του με τους γύρω του. Σίγουρα, λοιπόν, ένα παιδάκι το οποίο μπορεί να επικοινωνήσει «πιο εύκολα» με τους άλλους, νιώθει περισσότερη αυτοπεποίθηση, απ’ ότι ένα παιδί που κάθεται σε μια γωνιά και απλά ακούει…
Το βάζουμε σε… πρόγραμμα
Ξεχνάμε για λίγο τις λέξεις «ελευθερία», «αυτοσχεδιασμός» και «ποικιλία». Αυτό που χρειάζεται το μωρό μας όσον αφορά την καθημερινότητά του είναι ένα και μόνο πράγμα: Το πρόγραμμα! Θέλει να ξέρει ότι το πρωί που θα ξυπνήσει, θα φάει. Το βραδάκι πριν πέσει για ύπνο θα κάνει μπανάκι. Μετά το μπανάκι θα φάει και στη συνέχεια θα κοιμηθεί. Γενικά, το μωρό μας θέλει να γνωρίζει τι… ακολουθεί αυτού που προηγείται. Ακούγεται περίπλοκο, κι όμως δεν είναι. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι απλά να μένουμε πιστές στο πρόγραμμα της ημέρας. Όχι, δεν πρόκειται να βαρεθεί (ακόμα).
Του κεντρίζουμε συνεχώς το ενδιαφέρον
Πως; Παρουσιάζοντάς του συνεχώς νέες προκλήσεις. Απλά και μικρά πραγματάκια τα οποία όταν θα καταφέρει να πετύχει θα νιώσει περήφανο, ειδικά αν μας ακούσει να επιβραβεύουμε τόσο την επιτυχία του, όσο και την προσπάθειά του! Ένα κρεμάμενο παιχνιδάκι μπορεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, για ένα μωράκι πέντε μηνών. Το κρατάμε από πάνω του, σε ένα σημείο που να μπορεί να το φτάσει άμα τεντωθεί λιγάκι και μόλις τα καταφέρει και το πιάσει φωνάζουμε με χαρά «Μπράβο μικρό μου! Τα κατάφερες!» και συνεχίζουμε το παιχνίδι μας με άλλο παιχνιδάκι, σε λίγο μεγαλύτερη απόσταση. Φυσικά, ένα «γυμναστήριο» με διάφορα κρεμαστά μπιχλιμπιδάκια θα μπορούσε σε αυτή τη φάση να αντικαταστήσει το χέρι μας, σε καμία περίπτωση όμως δεν θα έπρεπε να αντικαταστήσει την παρουσία μας, την παρακίνησή μας και, φυσικά, την επιβράβευση!
Το ενθαρρύνουμε όσο μπορούμε περισσότερο
Πρέπει πάντα να προσπαθούμε να πετύχουμε αυτό που θέλουμε. Δεν πρέπει να παραιτούμαστε με την πρώτη δυσκολία. Χρειάζεται υπομονή κι επιμονή για να αποκτήσουμε όσα επιθυμούμε. Όταν μάλιστα έχουμε δίπλα μας και τα αγαπημένα μας πρόσωπα να μας δίνουν κουράγιο, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο εύκολα. Αυτό είναι κάτι το οποίο το μικρό μας μπορεί (και θα πρέπει) να μάθει από μωρό. Πρέπει να νιώσει ότι πιστεύουμε στις δυνάμεις του. Ότι μπορεί –με λίγη προσπάθεια– να αγγίξει τους στόχους του. Με το που θα το δούμε λοιπόν να προσπαθεί να σταθεί στα ποδαράκια του, δεν σπεύδουμε να το σηκώσουμε. Αντιθέτως, το παρακινούμε να προσπαθήσει λίγο περισσότερο. Δεν πειράζει αν πέσει. Αρκεί να σηκωθεί και να προσπαθήσει και πάλι. Κι εμείς, θα πρέπει να είμαστε δίπλα του σε κάθε του προσπάθεια.
Ένα παιδί που «πιστεύει» στις δυνάμεις του
Καλλιεργώντας από νωρίς το συναίσθημα της αυτοπεποίθησης στη ζωή του μικρού μας, το βοηθάμε να γίνει υπεύθυνο, να μάθει να «ζυγίσει» σκέψεις και συναισθήματα και να παίρνει σωστές αποφάσεις. Του δίνουμε την ευκαιρία να μάθει να «στέκεται στα πόδια του» και να πιστεύει στον εαυτό του. Όλα αυτά, μπορούν με μαθηματική ακρίβεια, να βοηθήσουν το μικρό μας να εξελιχθεί από χαρούμενο παιδάκι σε ισορροπημένο, ευτυχισμένο ενήλικα. Για να συμβάλλουμε στο αποτέλεσμα αυτό:
Το βοηθάμε να γνωρίσει τον εαυτό του…
Για να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, το μικρό μας θα πρέπει πρώτα να γνωρίσει τον εαυτό του. Το «ποιος είναι» και το «πού ανήκει» είναι δύο σημεία «κλειδιά» απαραίτητα για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και, κατ’ επέκταση, της αυτοπεποίθησης. Απαντώντας λοιπόν σε ερωτήσεις του στυλ «Πού γεννήθηκα και πώς;» ή «Θυμάσαι τότε που έπεσα από τη σκάλα;» ή «Πες μου για τότε που κλειδώθηκα στο μπάνιο…», βοηθάμε το παιδί μας να μάθει πράγματα για τον εαυτό του, για τη ζωή του για τη θέση του μέσα στην οικογένειά μας. Δεν έχει καμία σημασία αν η κάθε ιστορία έχει χιλιοειπωθεί… Μέσα από αυτή την επανάληψη είναι που τα παιδιά μας μαθαίνουν. Είναι σημαντικό λοιπόν να το βοηθήσουμε νιώσει αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειά μας, να γνωρίσει τον εαυτό του και να τον αγαπήσει. Άλλωστε, είναι αδύνατο να νιώσουμε αυτοπεποίθηση αν δεν γνωρίζουμε και δεν αγαπάμε τον εαυτό μας.
…και να τον αποδεχτεί
Αφού μάθει ποιος είναι, θα πρέπει να αποδεχτεί αυτό που είναι. Να κατανοήσει πότε κάνει κάτι καλά και πότε το κάνει λάθος. Να βρει τρόπους για να μπορεί να διορθώνει τα λάθη του και να μαθαίνει μέσα από αυτά. Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στο παιδί μας να ξεχωρίζει το λάθος από την αποτυχία. Το να κάνει κάτι λάθος, δε σημαίνει ότι απέτυχε. Άλλωστε, τα λάθη είναι (όπως είπαμε) κομμάτι της γνώσης. Θα πρέπει να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει κάποιες πτυχές της προσωπικότητάς του και –γιατί όχι;– να τις καλλιεργήσει, αν πιστεύουμε πως είναι για το καλό του. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίσει το σώμα του και να αποδεχτεί την εξωτερική του εμφάνιση.
Είμαστε «θετικοί» απέναντί του
Με λίγα λόγια, προσπαθούμε να γίνουμε ένας «καθρέφτης» για το μικρό μας στον οποίο θα αντικατοπτρίζονται τα καλά στοιχεία του εαυτού του. Το παιδί μας συνθέτει την εικόνα του εαυτού του μέσα από τα στοιχεία που αντιλαμβάνεται εκείνο, αλλά και μέσα από τα όσα πιστεύουν οι άλλοι για εκείνο. Κάποιες αντιδράσεις μας λοιπόν, πολλές φορές αντικατοπτρίζουν τη «γνώμη» μας για το μικρό μας. Π.χ. Το επαινούμε, άρα συμπεριφέρεται σωστά. Παίζουμε μαζί του, άρα είναι ωραίο να βρισκόμαστε κοντά του. Ρωτάμε τη γνώμη του, άρα μας ενδιαφέρει η άποψή του. Κάπως έτσι, το παιδί μας αρχίζει να καταλαβαίνει ότι είναι ευγενικό, ευχάριστο, έξυπνο. Ότι η παρουσία του είναι πολύτιμη και η γνώμη του σημαντική. Φανταστείτε να μας άκουγε συνεχώς να του φωνάζουμε «Όχι! Δεν σου είπα να μην το κάνεις αυτό;» ή «Μη με ενοχλείς τώρα, έχω δουλειά!» ή «Θα βάλεις αυτό το μπλουζάκι. Πάει και τελείωσε». Η αυτοπεποίθησή του θα τσακιζόταν σαν βαρκούλα στον βράχο της απαγόρευσης, αφού θα ένιωθε ότι δεν κάνει τίποτα σωστά!
Παίζουμε μαζί του…
Ο χρόνος που αφιερώνουμε στο παιδί μας είναι πραγματικά πολύτιμος για εκείνο. Μέσα από τις συζητήσεις μας, τα τραγούδια, τις αγκαλιές και τα παιχνίδια μας το παιδί λαμβάνει ένα σπουδαίο μήνυμα: «Είμαι σημαντικός. Οι γονείς μου με αγαπάνε και τους αρέσει να ασχολούνται μαζί μου».
…και το αφήνουμε να πάρει πρωτοβουλίες
Η ώρα του παιχνιδιού, είναι επίσης μια καλή ευκαιρία να αφήσουμε το μικρό μας να πάρει πρωτοβουλίες. Από το τι παιχνίδι να παίξουμε, μέχρι το πού θα το παίξουμε, πώς θα χωριστούμε, ποιο θα είναι το έπαθλο κ.λπ. Μπορεί να μας ζητήσει να παίζουμε ξανά και ξανά το ίδιο παιχνιδάκι… Η αλήθεια είναι πως οι μεγάλοι βαριόμαστε (κάποιες φορές) πιο γρήγορα από τα παιδιά… Σε αυτή την περίπτωση δεχόμαστε να του κάνουμε το χατίρι ή αντιπροτείνουμε κάτι άλλο όσο το δυνατό πιο ευγενικά μπορούμε, δίνοντάς του όμως και πάλι τη δυνατότητα επιλογής. Π.χ. αντί να πούμε «Ώχου! Δεν βαρέθηκες να παίζουμε συνέχεια αυτό το επιτραπέζιο;», λέμε «Πολύ καλή ιδέα! Μιας και το έχουμε ξαναπαίξει αυτό όμως, τι θα έλεγες να δοκιμάζαμε να φτιάξουμε αυτό το παζλ ή να ασχοληθούμε με αυτό το kit πειραμάτων;»
Του αναθέτουμε… ευθύνες
Προσπαθούμε όσο το δυνατό νωρίτερα να το εντάξουμε στο… εργατικό δυναμικό του νοικοκυριού μας! Ένα δίχρονο παιδάκι μπορεί κάλλιστα να συμβάλει στο στρώσιμο του τραπεζιού τοποθετώντας τις χαρτοπετσέτες δίπλα από τα πιάτα. Στα τρία του χρόνια, θα είναι σε θέση να καθαρίσει ή να ξεσκονίσει κάποιες χαμηλές επιφάνειες. Στα πέντε του μπορεί να βάζει τα ρούχα στο πλυντήριο, ενώ μέχρι τα εφτά, θα έχει σίγουρα μάθει να φτιάχνει πρωινό για όλη την οικογένεια! Έτσι, το μικρό μας θα νιώθει ότι προσφέρει την ανεκτίμητη βοήθειά του, εκτονώνοντας τυχόν περισσευούμενη ενέργεια και, φυσικά, συμβάλλοντας στις δουλειές του σπιτιού!
Του μιλάμε για τα συναισθήματα
Για να εκφράσει ένα παιδί τα συναισθήματά του, θα πρέπει προηγουμένως να τα γνωρίσει. Το βοηθάμε λοιπόν μέσα από ήρεμες συζητήσεις, αρχικά να μάθει να «αποκρυπτογραφεί» τα συναισθήματά του και στη συνέχεια να τα εκφράζει. Έτσι, θα μπορέσει αργότερα να μάθει να τα αιτιολογεί και να τα ελέγχει, ενώ, θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί και τα συναισθήματα των άλλων. Αυτή η αποτίμηση και αντιμετώπιση των συναισθημάτων είναι που θα βοηθήσει αργότερα τα μικρά μας να αντιμετωπίσουν τυχόν δύσκολες καταστάσεις, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να «βγουν ασπροπρόσωπα» σε οποιαδήποτε νέα πρόκληση παρουσιαστεί μπροστά τους.
Του μαθαίνουμε να αυτοεξυπηρετείται
Η πρώτη φορά που θα φάει μόνο του, που θα επιλέξει εκείνο τα ρούχα του και θα τα φορέσει με καμάρι, που θα βάλει τα παπούτσια του, που θα πλύνει τα χεράκια του και θα βουρτσίσει τα δόντια του… Όλα είναι μικρά σκαλοπατάκια που οδηγούν το μικρό μας στην «αυτονομία». Κάθε φορά που καταφέρνει να «κατακτήσει» ένα από αυτά και μας ακούει να επιβραβεύουμε, όχι μόνο την επιτυχία, αλλά και την προσπάθεια που κάνει, «φουσκώνει» από περηφάνια. Κάπως έτσι, μαζί με την αυτονομία του μεγαλώνει και η αυτοπεποίθησή του.
Extra tip: Μέσα σε κάθε παιδί κρύβεται ένα ταλέντο. Στη ζωγραφική, τα αθλήματα, τις κατασκευές, το χορό… Αυτό πολλές φορές εκφράζεται μέσα από ζωγραφιές, έπαθλα, χειροτεχνίες. Όλα αυτά, είναι τα επιτεύγματα του μικρού μας! Για να τα βλέπουμε και να καμαρώνουμε κάθε του προσπάθεια κι επιτυχία, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια μικρή γωνιά στην οποία θα εκθέτουμε όλα όσα έχει δημιουργήσει ή κερδίσει! Με λίγα λόγια, όλα όσα έχει πετύχει! Κοιτάζοντάς τα θα αντλεί έμπνευση και δύναμη για ακόμα περισσότερη προσπάθεια, ενώ παράλληλα θα νιώθει περήφανο και θα ενισχύεται η αυτοπεποίθησή του κάθε φορά που ένα νέο «επίτευγμα» προστίθεται στη γωνίτσα του!
* Της Μάρθας Αγγελοπούλου με τη συνεργασία της ψυχολόγου Ειρήνης Μπίρμπου, (eirini_mpirmpou@yahoo.gr).
Διαβάστε περισσότερα στο www.paidimag.gr