Η απουσία περιόδου πριν από την ηλικία των 40 ετών δεν σημαίνει πάντα και την οριστική εμμηνόπαυση. Αποκαλύπτει ωστόσο μια υπολειτουργία των ωοθηκών, η οποία ενδεχομένως να είναι και μόνιμη.
Πρώιμη εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση είναι η οριστική και μη αναστρέψιμη παύση της ωοθηκικής λειτουργίας (οριστική παύση της περιόδου), η οποία φυσιολογικά εμφανίζεται μεταξύ των 45 και 55 ετών με μέση ηλικία τα 50 έτη. Όταν εμφανιστεί πριν από τα 40, μιλάμε για πρώιμη εμμηνόπαυση, η οποία τυπικά σημαίνει και την παύση της αναπαραγωγικής ικανότητας. Ωστόσο, υπάρχουν γυναίκες κάτω από αυτήν την ηλικία, που συμπεριφέρονται σαν εμμηνοπαυσιακές, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι πλήρως αφού εμφανίζουν μία πρόσκαιρη ανεπάρκεια των ωοθηκών, η οποία μπορεί να επανέλθει. Η Πρώιμη Ωοθηκική Ανεπάρκεια όπως ονομάζεται αυτή η κατάσταση μιμείται και έχει τις ίδιες αιτίες με την πρώιμη εμμηνόπαυση.
Πρώιμη εμμηνόπαυση ή κάτι άλλο;
Τα συμπτώματα της πρώιμης εμμηνόπαυσης και της πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας είναι ίδια με αυτά της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης. Μία γυναίκα με οριστική εμμηνόπαυση, όμως, δεν έχει περίοδο για τουλάχιστον έναν χρόνο. Ωστόσο, επειδή η αμηνόρροια μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες, θα πρέπει να υπάρχουν και άλλες ορμονικές μεταβολές προκειμένου να καθοριστεί περί τίνος πρόκειται. Οι μεταβολές αυτές αποκαλύπτονται μέσω εξέτασης των επιπέδων των ορμονών της υπόφυσης (γοναδοτροφίνες).
Πώς επηρεάζεται η αναπαραγωγική ικανότητα
Στην πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια, η ωοθηκική λειτουργία, με τη χορήγηση θεραπείας υποκατάστασης (οιστρογόνα και προγεστερόνη), μπορεί κατά διαστήματα να επανέρχεται και να υπάρχει ωοθηλακιορηξία ή ακόμα και να επιτευχθεί αυτόματη εγκυμοσύνη καθώς σε ποσοστό 5-10% των γυναικών μπορεί να προκύψει αυτόματη κύηση. Στην περίπτωση της πρώιμης εμμηνόπαυσης ωστόσο η γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος μόνο με δωρεά ωαρίων και μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ακόμα και γυναίκες, όμως, που κατά τα φαινόμενα έχουν μπει σε εμμηνόπαυση, δεν αποκλείεται να ανακτήσουν αυτόματα την περίοδό τους, αφού έχουν παρατηρηθεί ανάλογα περιστατικά.
Αιτίες
Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια και η πρώιμη εμμηνόπαυση που δεν οφείλονται σε κάποιο άλλο αίτιο (αυτόματες) εμφανίζονται είτε γιατί τα ωοθυλάκια που διαθέτει η γυναίκα δεν είναι αρκετά, είτε γιατί υπολειτουργούν. Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες ή άλλου είδους διαταραχές, που οδηγούν σε ανεπάρκεια ορισμένων ενζύμων, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η παραγωγή των ορμονών από τις ωοθήκες και των ωοθυλακίων. Υπάρχει ενδεχόμενο, επίσης, να οφείλονται σε αυτoαντισώματα (αντισώματα που στρέφονται κατά του οργανισμού που τα παράγει) των ωοθηκών, που ορισμένες φορές συνδυάζονται και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως υποθυρεοειδισμός, ανεπάρκεια επινεφριδίων κ.ά., σε κακή λειτουργία των υποδοχέων των γοναδοτροφινών ή ακόμα και των ίδιων των ορμονών.
Ιατρογενή αίτια
Και οι δύο καταστάσεις, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οφείλονται και σε κάποια ιατρική παρέμβαση για την αντιμετώπιση άλλων προβλημάτων υγείας. Έτσι μπορεί να ευθύνεται η αφαίρεση ωοθηκών που επιβάλλεται σε ορισμένες καλοήθεις ή κακοήθεις παθήσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις αφαιρείται η μία ωοθήκη, δεν αποκλείεται όμως να απαιτείται η αφαίρεση και των δύο. Επιπλέον, η χορήγηση χημειοθεραπείας για την αντιμετώπιση κακοήθειας σε άλλο όργανο μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμες βλάβες στις ωοθήκες. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, γίνονται προσπάθειες για να διασώζεται ωοθηκικός ιστός, ωοθήκη ή ωάρια, με διάφορες μεθόδους, όπως κατάψυξη ωαρίων, κατάψυξη τμήματος ή και ολόκληρης της ωοθήκης και χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών που καταστέλλουν την ωοθηκική λειτουργία.
Αντιμετώπιση
Κατά την αρχική περίοδο των συμπτωμάτων, εάν η γυναίκα ενδιαφέρεται για εγκυμοσύνη, χορηγείται μία θεραπεία υποκατάστασης (οιστρογόνο και προγεστερόνη), η οποία μπορεί να επαναφέρει την ωοθηκική λειτουργία μετά τη διακοπή της έστω και προσωρινά. Θεραπεία υποκατάστασης χορηγείται ακόμα και στις γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη, προκειμένου να προστατευθούν από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (κυρίως οστεοπόρωση). Παρόλο που, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μεγάλων μελετών των τελευταίων χρόνων, η ορμονική υποκατάσταση, κυρίως όταν εμπεριέχει και προγεστερόνη και χορηγείται σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, καρδιαγγειακά συμβάματα, θρομβοεμβολικά και εγκεφαλικά επεισόδια, συνιστάται στις γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση να παίρνουν θεραπεία για ορισμένα χρόνια, κατόπιν συζήτησης με το γιατρό τους και με συχνή παρακολούθηση. Για τις νεότερες γυναίκες, όμως, δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με κίνδυνο επιπλοκών, αφού δεν έχουν γίνει ανάλογες μελέτες.
Info.
Περίπου το 1% των γυναικών κάτω των 40 ετών και το 0,1% των γυναικών κάτω των 30 ετών διεθνώς παρουσιάζουν πρώιμη εμμηνόπαυση.
Της Έφης Τσιβίκα με τη συνεργασία του Ιωάννη Μεσσήνη, Καθηγητή Μαιευτικής & Γυναικολογίας, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Προέδρου της Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας.
Διαβάστε περισσότερα στο paidimag.gr
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά στην πηγή FThis (με ενεργό σύνδεσμο προς το FThis.gr)