Ο κύριος… Σαΐνης!

Ακόμα δεν πετάχτηκε από το αβγό του κι έχει γνώμη επί παντός επιστητού, ξερόλας από τα γεννοφάσκια του! Αντί να σκεφθείτε πως δεν έχετε καμιά ελπίδα, δείτε πώς πρέπει να δράσετε!

Προσπαθείτε να εξηγήσετε κάτι στον τετράχρονο γιο σας τον Φώτη και εκείνος σαν φωτεινός παντογνώστης, σας προλαβαίνει τσιρίζοντας: «Το ξέρω, το ξέρω το ξέρω»! Πάτε να του δείξετε πώς  να δέσει τα κορδόνια του και σας σπρώχνει με μανία: «Άσε με σου λέω, ξέρω να το κάνω μόνος μου»! Τολμάτε να πείτε στο ξεφτέρι, πως κάνει λάθος και σας επιτίθεται: «Εσύ κάνεις λάθος»!

Πότε ξεκινάει το «ξερολίκι».

Γύρω στα τρία του χρόνια το παιδί μαθαίνει ολόκληρες φρασούλες και χρησιμοποιεί αυτή τη νεοαποκτηθείσα γλωσσική ικανότητα για να κατανοήσει πώς λειτουργεί ο κόσμος. Έτσι  βομβαρδίζει τους γονείς του με ερωτήσεις και απορίες σε σημείο που εκείνοι να μην ξέρουν τι να απαντήσουν. Το παιδί όμως ακούει με μεγάλη προσοχή τις απαντήσεις σας γιατί δεν ενδιαφέρεται ακόμα μήπως κάποιος το θεωρήσει χαζό και δεν χρειάζεται να αποδείξει πόσο έξυπνο είναι.   Πλησιάζοντας όμως τα 4, τα παιδιά σε μια προσπάθεια τους να πειραματιστούν για το πόσο τα ίδια μπορούν να πατήσουν πόδι και να καθιερώσουν τα δικά τους θέλω, μπαίνουν στη φάση του ξερόλα.

Μια αναντίρρητη αυθεντία

Εκεί λοιπόν γύρω στα 4 χρόνια του, το γλυκύτατο παιδάκι σας που μόλις πριν λίγες μέρες δεν σταματούσε να σας ρωτά για τα πάντα και το «γιατί» ήταν η πλέον αγαπημένη του λέξη, ξαφνικά αλλάζει ρότα και γεμάτο αυτοπεποίθηση δηλώνει διαρκώς και με κάθε ευκαιρία: «το ξέρω, το ξέρω, το ξέρω». Γιατί το ρεπερτόριό του άλλαξε και  ξαφνικά έχει τις απαντήσεις πάνω σε όλα τα θέματα; Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πολύ συχνά φέρονται ως ειδήμονες για κάποιους λόγους που σχετίζονται με την ανάπτυξή τους. Καταρχάς, κατακλύζονται από μια έντονη εσωτερική επιθυμία να νικάνε πάντοτε, αίσθημα που ικανοποιείται κάθε φορά που το «παίζουν» φωτεινοί παντογνώστες. Έπειτα, διαρκώς συγκρίνουν τον εαυτό τους με τα άλλα παιδιά και ανταγωνίζονται για τα πάντα.

Καταλαβαίνετε λοιπόν πώς αν ξέρουν κάτι ή… προσποιούνται ότι το ξέρουν, αποκτούν αυτομάτως το συγκριτικό πλεονέκτημα. Εξάλλου, επειδή οι γνώσεις τους βασίζονται σε πολύ περιορισμένες πληροφορίες και δεν μπορούν ακόμα να κατανοήσουν αφηρημένες έννοιες, θεωρούν ότι είναι απολύτως λογικό να γνωρίζουν όλες τις απαντήσεις (όπως όλοι οι ημιμαθείς άνθρωποι μικροί και μεγάλοι).

Μεγάλο ρόλο παίζει και η καλπάζουσα φαντασία τους η οποία καταφέρνει και καλύπτει όλα τα κενά της γνώση τους. Τέλος, βιάζονται να μεγαλώσουν, είναι πολύ περήφανα για την ανεξαρτησία που έχουν κατακτήσει και κάθε φορά που απαντάνε με περισσή αυτοπεποίθηση «το ξέρω», νιώθουν ότι είναι έξυπνα και μεγάλα.

Τα τρία πιο συχνά «φάουλ» των γονιών 

Η αλεπού ξέρει 100 αλλά το αλεπουδάκι επιμένει να χτυπάει 120; Αντί να σηκώνετε με απόγνωση τα χέρια ψηλά σαν την Εκάβη μετά την καταστροφή της Τροίας, δείτε μήπως άθελά σας έχετε ενισχύσει στο παιδί σας αυτήν τη συμπεριφορά.

Το υποστηρίζουν άλλωστε και οι ειδικοί: «Το οικογενειακό περιβάλλον» λένε «λειτουργεί συνήθως σα θερμοκήπιο κάθε μικρού ξερόλα».

Στα 4 συχνά δεν ξέρουν πώς να φερθούν οπότε μιμούνται τους μεγάλους με το σκεπτικό πως οι μεγάλοι δεν κάνουν ποτέ λάθη! Σε αυτήν τη φάση, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να θυμίζουν μικρομέγαλο. Με τον ίδιο αέρα μπορεί να φέρονται και σε συνομηλίκους τους στον παιδικό σταθμό. Εκεί όμως τις περισσότερες φορές την πατάνε άσχημα καθώς τα περισσότερα παιδάκια δεν ανέχονται αυτού του είδους τις συμπεριφορές με αποτέλεσμα «τα παιδιά-ξερόλες» να απομονώνονται από τις ομάδες. Πάντως, οι ειδικοί επισημαίνουν τρία φάουλ που ωθούν κάθε μικρό Λευτέρη να κάνει το ξεφτέρι:

Λάθος πρώτο: Γονείς ξερόλες.

Το παιδί από τα πρώτα του βήματα στη ζωή, έχει τους γονείς του για πρότυπο. Έτσι πριν ακόμα συνειδητοποιήσει τι γίνεται γύρω του αντιγράφει τη συμπεριφορά τους και υιοθετεί τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι φέρονται. Την ίδια ώρα, μια μεγάλη κατηγορία γονιών πιστεύουν πως ακόμα και αν δεν γνωρίζουν κάτι θα πρέπει να δίνουν την εντύπωση πως το ξέρουν έτσι ώστε να μην πληγωθεί ο εγωισμός τους και η ισχύ που έχουν μέσα στην οικογένεια. Θυμηθείτε το ανέκδοτο: Το παιδάκι ρωτάει συνέχεια τον πατέρα του για διάφορα χωρίς να παίρνει καμιά απάντηση. Η μαμά επεμβαίνει  για να σώσει την κατάσταση: «Μιχαλάκη, μην ενοχλείς τον μπαμπά σου!» Κι εκείνος:»Άσε, το παιδί να μαθαίνει!»

Λάθος δεύτερο: Πολύ κακό για το τίποτα!

Το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να έχει δημιουργήσει στο παιδί την εντύπωση πως είναι πολύ κακό να μην ξέρεις κάτι, γνώμη που ενισχύουν οι γονείς όταν ακόμα και για την πιο ασήμαντη ζημιά βάζουν τις φωνές ή καταλήγουν σε προσβλητικούς ή κοροϊδευτικούς χαρακτηρισμούς. «Για όνομα του Θεού, ούτε αυτό δεν ξέρεις, που το γνωρίζουν ακόμα και οι πάπιες!» Μια τέτοια αντιμετώπιση δημιουργεί στο παιδί το συναίσθημα του φόβου που το εκδηλώνει είτε υιοθετώντας παθητική στάση, είτε με το να αρχίσει να επιμένει πως γνωρίζει τα πάντα στη ζωή του.

Λάθος τρίτο: Αγάπη υπό προϋποθέσεις.

Μια ακόμα αιτία που υποδαυλίζει την ανάγκη του παιδιού να λέει πως τα ξέρει όλα, είναι ο φόβος του πως στην περίπτωση που θα παραδεχθεί την άγνοια του μπορεί να του πούμε: «Μα χαζό είσαι και δεν το ξέρεις αυτό!» αφού πρώτα του έχουμε περάσει με τον τρόπο μας την ιδέα πως όλοι αγαπάνε τα έξυπνα και ώριμα παιδάκια απορρίπτοντας τα χαζά, τα ανώριμα και εκείνα που κάνουν λάθη. Σε αυτήν την περίπτωση βέβαια, είναι σαν να λέμε στο παιδί μας πως η προσοχή και η αγάπη δίνονται υπό όρους. Έτσι καταλήγει να βλέπει ανταγωνιστικά τους συνομηλίκους του, να είναι επιφυλακτικό απέναντι στους άλλους και να προτιμά για να μην κάνει λάθη να παραμένει παρατηρητής στη ζωή αντί να την χαίρεται.

Μαθαίνουμε μέσα από τα λάθη μας 

• Εξηγούμε στο παιδί μας πως είναι ανθρώπινο να κάνουμε λάθη, ότι δηλαδή τα λάθη είναι αποδεκτά, μας βοηθάνε να εμπλουτίζουμε τις συμπεριφορές μας και τις γνώσεις μας ενώ παράλληλα μας φέρνουν σε επαφή και με τους άλλους ανθρώπους.  «Στην ηλικία σου», του εξηγούμε, «όλοι κάναμε λάθη, για αυτό είναι σημαντικό μικροί-μεγάλοι πάντα να ρωτάμε, καθώς μονάχα έτσι μαθαίνουμε».

• Εννοείται πως δεν του «χτυπάμε» πως εμείς ξέραμε πολύ περισσότερα από εκείνον  όταν είχαμε τα χρόνια του, καθώς  με αυτό τον τρόπο το βάζουμε σε θέση άμυνας.

• Αντίθετα, του μιλάμε για τυχόν γκάφες που κάναμε λόγω άγνοιας όταν κι εμείς ήμασταν παιδιά.

• Φροντίζουμε επίσης, όταν δεν ξέρουμε κάτι να το παραδεχόμαστε με την υπογράμμιση «θα ρωτήσουμε τον μπαμπά σου μήπως το γνωρίζει ή το δάσκαλό σου».

• Όταν κάνουμε λάθη αντί να τα κουκουλώσουμε ζητάμε συγνώμη στην περίπτωση που υπάρχουν συνέπειες.

Προσοχή…

…στην επιβράβευση!

Πολλοί γονείς που έχουν παιδί «ξερόλα» άθελά τους ενισχύουν την τάση του με το να αφηγούνται με μια δόση περηφάνιας από δω και από εκεί τα καμώματα του «δεν σου είπα, τι έκανε ο Μιχαλάκης προχθές. Άκου τι είπε το θηρίο!» Λόγια που ακούγοντάς τα το παιδί νιώθει  σημαντικό και  περήφανο σαν να κατάφερε να κάνει κάτι τόσο ξεχωριστό που συζητάνε για αυτό και οι μεγάλοι. Η επιβράβευση είναι επίσης ένας λόγος που το παιδί νιώθει την ανάγκη να δείχνει πως τα γνωρίζει όλα, όλα τα παιδιά άλλωστε κάνουν τους ξερόλες για να παίρνουν μπράβο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση όμως θα πρέπει να εξηγούμε στο παιδί ότι όλοι μαθαίνουμε ρωτώντας και πως πάντα χρειάζεται να ακούμε την γνώμη των άλλων.

… στον ανταγωνισμό!

Καμιά μητέρα δεν πρέπει να βλέπει ανταγωνιστικά το παιδί της όταν του λέει κάτι και εκείνο ισχυρίζεται πως ξέρει καλύτερα επιμένοντας στο δικό του σκεπτικό! Εκείνη τη στιγμή η κουρασμένη μαμά δεν χρειάζεται να σκεφτεί πως μειώνεται η δική της αξία ή χάνει την εξουσία της ή απορρίπτεται από το ίδιο της το παιδί. Ούτε είναι αναγκαίο όταν επιτέλους δικαιωθεί να γυρίσει και να πει θριαμβευτικά «είδες που τελικά δεν ξέρεις τίποτα κι εγώ έχω δίκιο; Το είδες;» Σίγουρα θα πρέπει να μην μπαίνουμε στον πειρασμό να φερθούμε ανταγωνιστικά απέναντι σε ένα παιδί λες και πρόκειται να μας πάρει την εξουσία. Αντίθετα θα πρέπει να δείξουμε κατανόηση  και να του εξηγήσουμε χωρίς προσβολές πώς έχουν τα πράγματα. 

… στην κούραση!

Αν το παιδί, μας ψελλίζει μηχανικά «το ξέρω, το ξέρω» γιατί νιώθει κουρασμένο και θέλει να τελειώνουμε με ένα θέμα που συζητάμε μαζί του ή  με ένα παιχνίδι που παίζουμε παρέα, αντί να νιώσουμε εκείνη τη στιγμή πως μας απορρίπτει, είναι καλύτερα να το ρωτήσουμε τι έχει, χρησιμοποιώντας πάντα συγκεκριμένες ερωτήσεις. Δεν ζητάμε δηλαδή ποτέ να μάθουμε τι του συμβαίνει αλλά αν έχει κουραστεί, αν προτιμά να αλλάξουμε παιχνίδι στην περίπτωση που παίζουμε ή να κάνουμε ένα διάλειμμα και να φάμε ένα φρουτάκι.

4 μυστικά επιτυχίας: 

• Δεν προσβάλλουμε ποτέ το παιδί μας μπροστά στα άλλα παιδάκια αν το πιάσουμε να τους κάνει τον έξυπνο. Του εξηγούμε αργότερα χωρίς κηρύγματα και μαλώματα το σωστό τρόπο φερσίματος.

• Μιλώντας μαζί του ξεκινάμε τις φράσεις μας  με το «νομίζω».

• Αν έχει μικρότερα αδερφάκια δεν του δίνουμε πρωτοβουλίες και εξουσιαστικές αρμοδιότητες απέναντι τους.

• Με ένα παιδάκι-ξερόλα στο σπίτι κάνουμε υπομονή, δίνοντάς του τις γνώσεις μας. Είναι θέμα χρόνου να δει τον κόσμο όχι με την φαντασία του αλλά όπως πραγματικά είναι!

Ανακαλύψτε περισσότερα κάνοντας κλικ στο www.paidimag.gr.